Η επέτειος του «ΟΧΙ» την 28η Οκτωβρίου γιορτάζεται κάθε χρόνο με έμφαση στην εισβολή των Ιταλών και των Γερμανών και το έπος της ελληνικής αντίστασης. Το tvxs.gr ωστόσο, αναδεικνύει με τη βοήθεια ιστορικών, πικρές αλήθειες και γεγονότα σχετικά με την επέτειο που «παραβλέπονται» από τους εορτασμούς αλλά όχι από την Ιστορία. Πρόκειται για γεγονότα που στη συλλογική μνήμη δεν έχουν αποτυπωθεί στον βαθμό που θα έπρεπε.
• Γιατί η Ελλάδα είναι η μοναδική χώρα που δεν γιορτάζει την απελευθέρωσή της;
«Είμαστε η μοναδική χώρα στον κόσμο που δεν γιορτάζει την απελευθέρωσή της» επισήμανε σε παλαιότερη συνέντευξή της η ιστορικός Τασούλα Βερβενιώτη. «Κάτι τέτοιο, δεν συμβαίνει σε καμία άλλη χώρα του κόσμου. Να γιορτάζεται, δηλαδή, η έναρξη ενός πολέμου όπως είναι η 28η Οκτωβρίου και όχι η μέρα της απελευθέρωσης». Σύμφωνα με την ίδια αυτό συνέβη διότι μετά τον Οκτώβρη που έφυγαν οι Γερμανοί, ακολούθησαν τα Δεκεμβριανά και ο Εμφύλιος.
«Οι σύμμαχοι, που στις 12 του Οκτώβρη καλωσορίζονταν με πανό, το Δεκέμβρη του ίδιου χρόνου συγκρούστηκαν με τον λαό και το ΕΑΜ (Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο) στη μάχη της Αθήνας, η οποία κράτησε 33 ημέρες και έληξε με τη συμφωνία της Βάρκιζας τον Φλεβάρη του ‘45, ως μία προσπάθεια για να αποφευχθεί ο εμφύλιος. Αλλά δεν αποφεύχθηκε. Δέκα χρόνια η χώρα ήταν σε συνεχείς πολέμους και εμφυλίους. Ποια κοινωνία μπορεί να αντέξει τέτοιο βάρος; Μέχρι σήμερα αυτός ο εμφύλιος είναι ένα τραύμα που δεν έχουν καν αγγίξει οι Έλληνες, όχι μόνο δεν το έχουν διαχειριστεί. Έτσι, οι Έλληνες δεν γιορτάζουν την απελευθέρωση διότι δεν θέλουν να θυμούνται τον εμφύλιο».
Σύμφωνα με τον ιστορικό Μενέλαο Χαραλαμπίδη «Δεν γιορτάζαμε την απελευθέρωση αρχικά για αμιγώς πολιτικούς λόγους. Γιατί για να γιορτάσεις την Απελευθέρωση θα πρέπει να πεις ποιος συνέβαλε σε αυτή. Άρα θα έπρεπε κάποιος να μιλήσει για το ΕΑΜ που ήταν απαγορευμένη λέξη σε αυτή τη χώρα μέχρι το 1981 που το ΠΑΣΟΚ αναγνώρισε την εθνική αντίσταση. Οπότε όλα αυτά τα χρόνια από το 1944 που έφυγαν οι Γερμανοί μέχρι το 1981 ήταν πολύ δύσκολο να κάνεις έναν κανονικό εορτασμό πέραν από το τυπικό που γινόταν πάντα».
• Το «Όχι» του Μεταξά και η αλήθεια μιας προδοσίας
Σχετικά με τη εισβολή, ο Μεταξάς μέχρι τελευταία στιγμή πίστευε ότι η ιδεολογική του συγγένεια με τους Ναζί και Φασίστες Γερμανοιταλούς, μπορεί να αποτρέψει την είσοδο της χώρας στον πόλεμο. Όπως έγραφε σε σχετικό αφιέρωμα στο Tvxs.gr o Κώστας Μπορδόκας, με υλικό από το πλούσιο ιστορικό του αρχείο, έχοντας διαβάσει τα απομνημονεύματα του Ιωάννη Μεταξά, ο τελευταίος σε μια συναισθηματική έξαρση, εμφανίζεται σχεδόν σαν προδομένος γιατί ενώ αυτός είναι όσο αντικομουνιστής χρειάζεται, αυτοί παραβιάζουν τις αρχές τους. Στο τέλος μάλιστα τους κατηγορεί σαν ψεύτες ιμπεριαλιστές, που δεν διαφέρουν σε τίποτα από τους Άγγλους με τους οποίους τελικά ο ίδιος αναγκάζεται να συμμαχήσει.
Ο Μεταξάς προσπάθησε να βολιδοσκοπήσει την κατάσταση παρ΄ όλα αυτά, θέλοντας να μάθει τι θα μπορούσε να προσφέρει στους Γερμανούς και Ιταλούς για να αποφύγει τον πόλεμο. Η απάντηση ήταν αποκαρδιωτική όπως αναφέρει στα απομνημονεύματά του:
«Είς τα σχετικάς βολιδοσκοπήσεις προς την κατεύθυνσιν του Άξονος μου εδόθη να εννοήσω σαφώς ότι η μόνη λύσις θα μπορούσε να είναι μια εκούσια προσχώρηση της Ελλάδος εις την “Νέαν Τάξιν”. Προσχώρησης που θα εγένετο λίαν ευχαρίστως δεκτή από τον Χίτλερ ως “εραστήν του ελληνικού πνεύματος”. Συγχρόνως όμως μου εδόθη να εννοήσω ότι η ένταξις εις την Νέαν Τάξιν προϋποθέτει προκαταρκτικήν άρσιν όλων των παλαιών διαφορών με τους γείτονας μας. Και ναι μεν αυτό θα συνεπάγετο θυσίας τινάς δια την Ελλάδα, αλλά αι θυσίαι θα έπρεπε να θεωρηθούν από απολύτως “ασήμαντοι” εμπρός εις τα “οικονομικά και άλλα πλεονεκτήματα” τα οποία θα είχε δια την Ελλάδα η Νέα Τάξις εις την Ευρώπην και εις την Βαλκανικήν. Όταν επέμεινα να κατατοπιστώ, πόσον επί τέλους θα μπορούσε να είναι αυτό το “ελάχιστον” τελικώς μας εδόθη να καταλάβωμεν ότι τούτο συνίστατο εις μερικάς ικανοποιήσεις προς την Ιταλίαν δυτικώς μέχρι Πρεβέζης, ίσως και προς την Βουλγαρίαν ανατολικώς μέχρι Δεδεαγάτς (Αλεξανδρουπόλεως)».
Το τίμημα που ζήτησαν οι Γερμανοί ήταν δυσβάστακτο για την χώρα και τον Μεταξά, που από τις πύρινες εθνικοαπελευθερωτικές κορώνες, θα περνούσε χωρίς να πέσει ούτε μια τουφεκιά στον εδαφικό ακρωτηριασμό της χώρας
• Τσιμουδιά για ότι συνέβη μετά τον Ελληνοϊταλικό Πόλεμο και τη γερμανική εισβολή
Ενώ η επίσημη ιστορία έχει δώσει έμφαση στις επιχειρήσεις του ελληνοϊταλικού πολέμου, μετά υπάρχει σιωπή για όσα ακολούθησαν. Στην Ελλάδα υπάρχει τεμαχισμένη μνήμη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, σύμφωνα με τον ιστορικό στο Ελληνικό Πανεπιστήμιο Μενέλαο Χαραλαμπίδη. «Μπήκαμε στον πόλεμο Οκτώβριο του 1940 και βγήκαμε τον Οκτώβριο του 1944. Η βασική επέτειος που μνημονεύει τον πόλεμο είναι η 28η Οκτωβρίου. Όμως αναφέρεται μόνο στο πρώτο σκέλος, αυτό των στρατιωτικών επιχειρήσεων (Οκτώβριος 1940-Απρίλιος 1941). Μετά υπάρχει μια σιωπή. Άρα εκεί τεμαχίζεται η ενιαία μνήμη. Υπάρχει το ερώτημα: γιατί το αφήγημα της 28ης Οκτωβρίου δεν περιλαμβάνει την περίοδο της Κατοχής, της Αντίστασης και της Απελευθέρωσης (1941-1944); Πρόκειται για αμιγώς πολιτική επιλογή, που έχει να κάνει με τις πολιτικές εξελίξεις μετά τον πόλεμο».
• Η αναδιανομή του πλούτου μετά την Κατοχή αδίκησε πολλούς
Σύμφωνα με τον κ. Χαραλμπίδη, οι αιτίες του προβλήματος της μεταπολεμικής ανελευθερίας, για ένα σημαντικό τμήμα της ελληνικής κοινωνίας, βρίσκονται στα όσα πυροδότησε η γερμανική κατοχή. Επίσης, αυτό που δεν λέγεται είναι ότι ακολούθησαν ζητήματα της βίαιης αναδιανομής του πλούτου και η κοινωνία διαιρέθηκε σε νεόπλουτους και νεόπτωχους της κατοχής.
Ποιοι ωφελήθηκαν από την κατάρρευση της οικονομίας και ποιοι αμέσως μετά την απελευθέρωση δήλωσαν παρών στις εξελίξεις. Υπήρχαν επιχειρηματίες και έμποροι που δεν θέλησαν να συνεργαστούν με Γερμανούς με αποτέλεσμα να κλείσουν τα εργοστάσια και οι επιχειρήσεις τους. Από την άλλη όσοι εργάστηκαν για τις δυνάμεις κατοχής δημιούργησαν περιουσίες, επέκτειναν τις παραγωγικές τους μονάδες και ήταν κυρίως αυτοί που συμμετείχαν στη διαδικασία παραγωγικής ανασυγκρότησης μετά τον πόλεμο.
• Πότε πραγματικά γιορτάστηκε για πρώτη φορά η 28η Οκτωβρίου ως εθνική εορτή;
Επίσημα, η 28η Οκτωβρίου καθιερώθηκε ως Εθνική Εορτή το 1944. Ο πρωθυπουργός Γεώργιος Παπανδρέου στο διάγγελμά του για την πρώτη μετακατοχική επέτειο έλεγε: «Ελεύθεροι πανηγυρίζομεν την τετάρτην επέτειον της 28ης Οκτωβρίου. Η Κυβέρνησις την αναγόρευσεν Εθνικήν Εορτήν, ομότιμον προς την 25ην Μαρτίου 1821. Διότι ανάλογος υπήρξεν η δοκιμασία και η δόξα του Εθνους. Εκτοτε ο λαός εβυθίσθη εις τα ανείπωτα δεινά της δουλείας, αλλά η ψυχή του έμεινε αδούλωτος και εξηκολουθησε τον αγώνα».
«Η 28η Οκτωβρίου εορτάστηκε παράνομα για πρώτη φορά το 1941, με μια μεγάλη διαδήλωση που έγινε στην Αθήνα κι από εκεί και πέρα και το 1942 και το 1943. Δηλαδή οι 3 πρώτες επέτειοι, εορτάστηκαν και καθιερώθηκαν υπό καθεστώς Κατοχής από τον ίδιο τον ελληνικό λαό, ως πράξη αντίστασης. Είναι μία επέτειος δηλαδή που γεννήθηκε από τα κάτω, σε αντίθεση με την 25η Μαρτίου που θεσμοθετήθηκε με πρωτοβουλία της πολιτικής και πολιτειακής εξουσίας», υπενθυμίζει ο Μενέλαος Χαραλαμπίδης.
Στις 10 Οκτώβρη του 1941 η Κεντρική Οργανωτική Επιτροπή του ΕΑΜ – που είχε ιδρυθεί πριν λίγες μέρες στις 27 Σεπτεμβρίου – απηύθυνε διάγγελμα προς τον ελληνικό λαό καλώντας τον να ενωθεί στον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα. Στο διάγγελμα του γίνεται ιδιαίτερη αναφορά στην πρώτη επέτειο της 28ης Οκτωβρίου 1940.
ΦΑΚΕΛΟΣ ΔΩΣΙΛΟΓΙΣΜΟΣ
σως από τα πιο σκοτεινά σημεία της νεότερης ελληνικής ιστορίας είναι το κεφάλαιο εκείνων των Ελλήνων που επέλεξαν στη διάρκεια της Κατοχής να πολεμήσουν τους… Έλληνες. Πρόκειται για τους διαβόητους δωσίλογους, οι οποίοι όχι μόνο ανδρώθηκαν, εξοπλίστηκαν και χρηματοδοτήθαν από τον κατακτητή, αλλά αξιοποιήθηκαν και από τις μεταπολεμικές κυβερνήσεις.
Περιγράφοντας τη δράση των δωσιλόγων, που γρήγορα συστηματοποιήθηκε και έγινε εργαλείο της εξουσίας των ναζί στην Ελλάδα, ο επίκουρος καθηγητής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας Στράτος Δορδανάς μιλώντας παλιότερα στην εκπομπή «Ρεπορτάζ Χωρίς Σύνορα» υπογράμμισε ότι οι δωσίλογοι όχι μόνο συνεργάστηκαν μαζί τους αλλά απέκτησαν και πλούτο σε βάρος των συμπατριωτών τους.
«Κυρίως η συνεργασία ξεκίνησε τη στιγμή που ενδυναμώνονται τα κινήματα αντίστασης στις κατεχόμενες χώρες. Έτσι λοιπόν και στην περίπτωση της Ελλάδος από τις αρχές του 1943 όταν επανακάμπτει το κίνημα αντίστασης μέσα κυρίως από το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ, εκείνη είναι η χρονική στιγμή κατά την οποία οι Γερμανοί κάνουν δεκτές πλέον προτάσεις τις προηγούμενης περιόδου που είχαν απορρίψει κι εμφανίζονται από την άνοιξη του 1943 τα πρώτα δωσιλογικά τμήματα», εξηγεί ο ιστορικός.
«Αυτά καταρχάς ντύνονται κάτω από μία κίνηση κυβερνητική. Η κυβέρνηση Ράλλη, ένας από τους όρους που θέτει στους Γερμανούς για να σχηματίσει κατοχική κυβέρνηση είναι να δημιουργηθούν εθνικά δωσιλογικά τμήματα. Πρόκειται για τους γερμανοτσολιάδες. Την ίδια στιγμή στην Πελοπόννησο, την Εύβοια και την Μακεδονία, η δημιουργία των Τμημάτων Ασφαλείας γίνεται απευθείας από τους Γερμανούς».
Με ζήλο…
Την πολιτική στόχευση πίσω από την επιδίωξη ορισμένων Ελλήνων να συνεργαστούν με τον κατακτητή, έχει αναλύσει σε συνέντευξή του στην Deutsche Welle ο Δημήτρης Κουσουρής, επίκουρος Καθηγητής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο της Βιέννης και συγγραφέας του βιβλίου «Δίκες των δωσιλόγων 1944 – 1949. Δικαιοσύνη, συνέχεια του κράτους και εθνική μνήμη». «Οι μηχανισμοί του παλαιού καθεστώτος, του προκατοχικού κράτους συγκροτήθηκαν ούτως ώστε να αποφύγουν την ολοκλήρωση μιας διαδικασίας κοινωνικής επανάστασης και την κατάληψη της εξουσίας από τους κομμουνιστές, όταν θα έφευγαν οι δυνάμεις κατοχής» είχε επισημάνει.
Μια σειρά από ντοκουμέντα αποκαλύπτουν τον ζήλο με τον οποίο οι δωσίλογοι κυνήγησαν, βασάνισαν, σκότωσαν Έλληνες αγωνιστές της Αντίστασης. Χαρακτηριστική είναι η ιστορία που είχαν περιγράψει στην κάμερα του «Ρεπορτάζ Χωρίς Σύνορα» μάρτυρες της μαζικής εκτέλεσης στα Γιαννιτσά, τον Σεπτέμβριο του 1944. Γερμανικά στρατεύματα μαζί με άνδρες του διαβόητου Γεωργίου Πούλου εκτέλεσαν 117 ανθρώπους και έβαλαν τα ίδια τους τα παιδιά να σκάψουν το λάκκο για θαφτούν τα άψυχα κορμιά. Ένας από τα παιδιά τότε λέει στην κάμερα: «Ήρθε ο Πούλος και μας είπε ορισμένες κουβέντες. Δείτε τί παθαίνουν οι γονείς σας, τα αδέλφια σας. Να είστε καθαροί έλληνες, να μη γίνετε κομμουνιστές ποτέ, να είστε πατριώτες». Ο δωσίλογος δολοφόνος των αγωνιστών έλεγε στα παιδιά τους να είναι πατριώτες…
Το μεταπολεμικό ξέπλυμα και το «θάψιμο»
Από τους δωσίλογους, όπως προκύπτει από την ιστορική έρευνα, λίγοι καταδικάστηκαν, με τους περισσότερους να καταφέρνουν να γλιτώσουν την εκτέλεση ή ακόμα και τη φυλακή. Από την έρευνα του Δημήτρη Κουσουρή προκύπτει ότι μόνο ένα μικρό ποσοστό υποθέσεων δωσιλογισμού εκδικάστηκε, ενώ το 85% αρχειοθετήθηκε.
Ο λόγος, σύμφωνα με τον ιστορικό, είναι ότι «πολλοί δωσίλογοι προσέφεραν κατόπιν τις υπηρεσίες τους στο νέο καθεστώς που στήθηκε υπό την αιγίδα των συμμάχων για την καταπολέμηση του κομμουνισμού. Επίσης διέθεταν σοβαρή οικονομική επιφάνεια και διασυνδέσεις με τον κρατικό μηχανισμό. Και έτσι σε ένα μεγάλο βαθμό κατάφεραν να διαφύγουν της τιμωρίας». Αλλά και στις υποθέσεις που τελικά έφτασαν στο ακροατήριο μόνο το 45% των κατηγορουμένων καταδικάστηκε. Συνολικά εκτελέστηκαν 25 δωσίλογοι στην Ελλάδα, όταν την περίοδο 1944-1949 εκτελέστηκαν από τα έκτακτα στρατοδικεία 3.500 κομμουνιστές ή συμπαθούντες τον Κομμουνισμό.
Την επαύριο του Εμφυλίου Πολέμου, οι δωσίλογοι που είχαν αποφύγει τα δικαστήρια και την τιμωρία εντάχθηκαν με σχετική ευκολία στους μηχανισμούς του κράτους. Σημειώνει σχετικά ο Στράτος Δορδανάς: «Ο εμφύλιος πόλεμος θα λειτουργήσει ως η κολυμβήθρα του Σιλωάμ. Δηλαδή περνώντας όλος αυτός ο κόσμος της συνεργασίας και του δωσιλογισμού της Κατοχής μέσα απ’ τον εμφύλιο πόλεμο, αφού πρώτα καταγραφεί και καταδικαστεί, αναβαπτίζεται και επανεντάσσεται στον εθνικό κορμό, από το ‘φιλεύσπλαχνο’ κράτος της εθνικοφροσύνης. Και αρχίζουν σιγά – σιγά να χτυπούν τις πόρτες των πολιτικών γραφείων ζητώντας διάφορα επιδόματα ως ‘αγωνιστές της εθνικής αντίστασης’. Το ίδιο το κράτος δέχεται να τους παραχωρήσει ένα μικρό κομμάτι από αυτό ως πρόνοια, αλλά όχι με το αζημίωτο. Είναι ακραιφνείς αντικομμουνιστές, μπαρουτοκαπνισμένοι την περίοδο της κατοχής και τον εμφύλιο πόλεμο».
Οι δωσίλογοι στην υπηρεσία των μεταπολεμικών κυβερνήσεων
Στα χρόνια που ακολούθησαν μέχρι το πραξικόπημα των Συνταγματαρχών, οι δωσίλογοι της Κατοχής δε φαίνεται να έχασαν τα ερείσματά τους. Όπως εξηγεί ο Δημήτρης Κουσουρής, «το παρακράτος είναι το χέρι εφαρμογής του παρά-συντάγματος – της ειδικής δηλαδή νομοθεσίας που θέτει εκτός νόμου την κομμουνιστική αριστερά εκείνη την περίοδο – και που θα χρησιμοποιηθεί στις καίριες στιγμές όταν το καθεστώς θα μπορούσε να κλονιστεί. Τούτο συνέβη το 1963, για παράδειγμα, με τη δολοφονία Λαμπράκη. Είναι γνωστό ότι οι δολοφόνοι του Λαμπράκη, ο Γιοσμάς και οι λοιποί, ήταν δωσίλογοι στην Κατοχή».
Και φυσικά η χούντα αποδείχθηκε εξαιρετικά ευνοϊκό περιβάλλον για τους δωσίλογους: «Το πραξικόπημα των Συνταγματαρχών φέρνει ξανά στο προσκήνιο όλο το απωθημένο παρελθόν του δωσιλογισμού που μέχρι τότε μπορούσε να κατοικοεδρεύει στις παρυφές του κυρίαρχου μπλοκ της κοινοβουλευτικής δεξιάς και ήρθε να πάρει την εξουσία και να επανα-νομιμοποιηθεί και δια νόμου», υπογραμμίζει ο Κουσουρής.
Όσον αφορά τους απόγονους των δωσιλόγων και το κατά πόσο ήταν ομαλή η ένταξή τους στην κοινωνική, οικονομική και πολιτική ζωή της χώρας μετά το τέλος του Β´ Παγκοσμίου Πολέμου αλλά και του Εμφυλίου, ο Δημήτρης Κουσουρής απαντά: «Στην Ελλάδα, σε αντίθεση με τις άλλες χώρες, οι δωσίλογοι μέσω του Εμφυλίου Πολέμου όχι μόνο επανεντάχθηκαν αρκετά γρήγορα στην κοινωνία και σε επίσημες θέσεις αλλά κάποιοι από αυτούς έγιναν σε λιγότερο από 15 χρόνια μέλη της Ακαδημίας Αθηνών. Τα παιδιά τους, όπως για παράδειγμα ο γιος του Ιωάννη Ράλλη, Πρωθυπουργός της τρίτης κυβέρνησης της Κατοχής, Γεώργιος Ράλλης έκανε καριέρα στη δεξιά παράταξη και έγινε Πρωθυπουργός την δεκαετία του 1980. Θέλω να πω, ότι δεν είχαν ιδιαίτερες δυσκολίες στην επανένταξή τους… με έναν τρόπο αποτέλεσαν έναν πυρήνα ενός πολιτικού προσωπικού αλλά και μιας οικονομικής και πνευματικής ελίτ, οι οποίοι πήραν στα χέρια τους το μεταπολεμικό κράτος».
Γόνοι δωσιλόγων νιώθουν περήφανοι
Έρευνα το 2018 έδειξε ότι οι Γερμανοί πολίτες του σήμερα νιώθουν ευθύνη απέναντι στους λαούς που υπέφεραν από τα εγκλήματα των ναζί. Στην Ελλάδα όπου χιλιάδες άνθρωποι εκτελέστηκαν, ακόμα περισσότεροι βασανίστηκαν και ολόκληρα χωριά κάηκαν, θα περίμενε κανείς οι γόνοι των δωσιλόγων να νιώθουν ντροπή για τα πεπραγμένα των γονιών τους. Ίσως κάποιοι το κάνουν, αλλά υπάρχουν ακόμα πυρήνες επίδοξων συνεχιστών του δωσιλογισμού στην Ελλάδα.
Μπροστά στην κάμερα του «Ρεπορτάζ Χωρίς Σύνορα», ο ταγματασφαλίτης Παύλος Παπαδόπουλος είχε δηλώσει ευθαρσώς ότι «δε μετανιώνω τίποτα», υποστηρίζοντας ότι «οι Γερμανοί δεν ήταν μπουμπούκια αλλά και οι κομμουνιστές δεν ήταν».
Σε συνέντευξή του στην Deutsche Welle, ο Αλέξανδρος Γιοσμάς, γιος του δωσίλογου Ξενοφώντα Γιοσμά, είχε πει: «Ευτυχώς που πολέμησε ο Γιοσμάς τα κομμούνια, διαφορετικά θα ήμασταν στο Σύμφωνο Βαρσοβίας από το 1944. Οι εθνικιστές εδώ πολέμησαν τα κομμούνια που σφάζανε ελληνικό λαό». Ο πατέρας του που ήταν γνωστός στη Θεσσαλονίκη ως “φον” Γιοσμάς εξαιτίας της συνεργασίας του με τους Γερμανούς, είχε καταδικαστεί για δωσιλογισμό.
Στο ίδιο πνεύμα, ο καταδικασμένος πλέον για διεύθυνση εγκληματικής οργάνωσης αρχηγός της Χρυσής Αυγής Νίκος Μιχαλολιάκος είχε πει όταν το νεοναζιστικό μόρφωμα πέρασε για πρώτη φορά την πύλη της Βουλής το 2012: «Είμαστε η σπορά των ηττημένων. Αυτοί είμαστε! Είμαστε οι εθνικιστές, οι εθνικοσοσιαλιστές, οι φασίστες!».
ΦΑΚΕΛΟΣ ΤΑΓΜΑΤΑΣΦΑΛΙΤΕΣ
Ελληνες, Ελληνίδες,
Ένα νέο έγκλημα διαπράχθηκε από όργανα του Ράλλη, τους τρομερούς τσολιάδες, ενάντια στο μεγαλύτερο Εθνικό μας Κεφάλαιο, τους ήρωες της Αλβανίας. Οι άκαπνοι και φυγοπόλεμοι, όλα τα καθάρματα της κοινωνίας, αυτοί που λέγονται τσολιάδες του Ράλλη χτυπούν και σκοτώνουν δολοφονικά και άνανδρα αυτούς που άφησαν τα πόδια και τα χέρια τους στην Αλβανία για τη λευτεριά του λαού μας, τους ηρωικούς μας ανάπηρους».
Το απόσπασμα είναι από τρικάκι που πέταξαν την επομένη του «Μπλόκου των Νοσοκομείων» μέλη του Ελληνικού Λαϊκού Απελευθερωτικού Στρατού σε γειτονιές της Αθήνας, καλώντας την ελληνική κοινωνία να σταθεί στο πλευρό του. Αντίγραφο από το τρικάκι μοιράστηκε εν είδει αναμνηστικού στην εκδήλωση «Η αντιστασιακή δράση των αναπήρων στα χρόνια της Κατοχής» που διοργανώθηκε την περασμένη Τετάρτη από την «Ανοιχτή Πόλη» σε συνεργασία με την «Κίνηση Χειραφέτησης Αναπήρων: Μηδενική Ανοχή».
«Έως τώρα γνωρίζαμε ότι οι ανάπηροι πολέμου είχαν στοχοποιηθεί από την ελληνική δοσιλογική κυβέρνηση, με αποτέλεσμα τη δίωξη και την εκτέλεση πολλών από αυτούς από τις Γερμανικές αρχές Κατοχής. Αυτό που προέκυψε σχετικά πρόσφατα από την έρευνα είναι πως η δίωξη αφορούσε ειδικότερα τους ανάπηρους πολέμου που είχαν ενταχθεί στο ΕΑΜ και γινόταν με απόλυτη πρωτοβουλία, όχι των Γερμανικών, αλλά των Ελληνικών αρχών, και συγκεκριμένα της Ειδικής Ασφάλειας της Βασιλικής Χωροφυλακής. Μάλιστα οι δύο πρώτες εκτελέσεις αναπήρων γίνονται αποκλειστικά και μόνο από τις Ελληνικές Αρχές», λέει στο tvxs.gr ο βασικός ομιλητής της εκδήλωσης και διακεκριμένος ιστορικός, Μενέλαος Χαραλαμπίδης.
1.500 ήρωες πολέμου υπό δίωξη
Ποιοί ήταν αυτοί οι άνθρωποι και πώς έφτασαν από ήρωες της πατρίδας να εκδιωχθούν και αρκετοί να εκτελεστούν ως εχθροί της; «Μετά την κατάρρευση του αλβανικού μετώπου, αυτοί οι ανάπηροι βρέθηκαν να νοσηλεύονται στα νοσοκομεία της Αθήνας. Πρέπει να πούμε ότι πάρα πολλοί ακρωτηριασμοί έγιναν αναγκαστικά μετά από κρυοπαγήματα, γεγονός που μαρτυρά τον ελλειπέστατο εξοπλισμό των στρατιωτών, αντίθετα με το επίσημο αφήγημα που παρουσιάζει τον ‘κυβερνήτη’ Μεταξά να έχει προετοιμάσει επαρκώς το στράτευμα πριν πει το ‘ΟΧΙ’», σημειώνει ο ιστορικός.
«Η έλευση των κατακτητών τους βρήκε λοιπόν στα περίπου 15 αναπηρικά νοσοκομεία ή αναπηρικές πτέρυγες που είχαν δημιουργηθεί επί τούτου στην πρωτεύουσα. Στα χρόνια της Κατοχής πολλοί από αυτούς οργανώθηκαν στο ΕΑΜ και ίδρυσαν τον Εθνικό Σύνδεσμο Αναπήρων Πολέμου 1940-41. Είναι αλήθεια ότι μέσα στα νοσοκομεία γινόταν διακίνηση παράνομου Τύπου, φυλάσσονταν όπλα και πραγματοποιούνταν έρανοι για την συγκέντρωση χρημάτων. Παράλληλα πρωτοστατούσαν στις αντιστασιακές ενέργειες που είχαν γίνει στο κέντρο της πόλης. Άνθρωποι με κομμένα χέρια ή δάχτυλα, με ελάχιστη όραση ή ακόμα και σε καροτσάκια κατέβαιναν στον δρόμο και διεκδικούσαν», προσθέτει.
Το πολιτικό πρόβλημα της δωσιλογικής κυβέρνησης Ι.Ράλλη
Η συμμετοχή των αναπήρων στους λαϊκούς αγώνες στα χρόνια της Κατοχής ήταν ουσιαστική αλλά φαίνεται ότι προβλημάτισε τις δωσιλογικές κυβερνήσεις κυρίως με όρους, όπως θα λέγαμε σήμερα, πολιτικής επικοινωνίας.
«Με την παρουσία τους στον δρόμο, οι ανάπηροι του αλβανικού μετώπου έδειχναν στους Αθηναίους ότι συνέχιζαν να πολεμούν, την ώρα που οι περισσότεροι διοικητές των μεγάλων μονάδων του στρατεύματος είχαν μπει σε υπουργεία. Ο πατριωτισμός τους ήταν αναμφισβήτητος αλλά πλέον ανήκαν στο ΚΚΕ, που σύμφωνα με την προπολεμική προπαγάνδα ήταν κόμμα αντεθνικό. Αυτό συνιστούσε τεράστιο πρόβλημα για τις ελληνικές δωσιλογικές κυβερνήσεις. Γι’ αυτόν τον λόγο η κυβέρνηση του Ιωάννη Ράλλη παίρνει την απόφαση να χτυπήσει τις οργανώσεις των αναπήρων», εξηγεί ο Μενέλαος Χαραλαμπίδης.
Το Μπλόκο των Νοσοκομείων και οι εκτελέσεις
Πριν την τελική επιχείρηση που έχει μείνει γνωστή ως «το Μπλόκο των Νοσοκομείων», ο Ιωάννης Ράλλης είχε φροντίσει να προετοιμάσει την ελληνική κοινωνία. «Μέσα από τις ελεγχόμενες προφανώς εφημερίδες και το ραδιόφωνο, διέδιδε ότι τα νοσοκομεία είχαν γίνει μικρά σοβιέτ, άνδρα ακολασίας όπου γινόταν χρήση χασίς ή άλλων ναρκωτικών και τα βράδια οι ανάπηροι καλούσαν γυναίκες ελευθερίων ηθών. Σύμφωνα με την προπαγάνδα της δωσιλογικής κυβέρνησης, πολλοί από τους ανθρώπους αυτούς δεν ήταν πραγματικοί ανάπηροι ή άλλοι αυτοτραυματίστηκαν για να αποφύγουν τη μάχη», λέει ο ιστορικός.
Έτσι φτάσαμε στο Μπλόκο των Νοσοκομείων, στις 30 Νοεμβρίου 1940. «Άνδρες των Ταγμάτων Ασφαλείας, χωροφύλακες της Ειδικής Ασφάλειας και αστυφύλακες του μηχανοκίνητου τμήματος της Αστυνομίας Πόλεων – γνωστοί ως ‘μπουραντάδες’ από το όνομα του επικεφαλής τους Νικόλαου Μπουραντά – έκαναν συντονισμένη επιχείρηση σε όλα τα νοσοκομεία της Αθήνας συλλαμβάνοντας περίπου 1.500 ανάπηρους του αλβανικού μετώπου. Τους οδήγησαν στις φυλακές Χατζηκώστα επί της οδού Πειραιώς», μεταφέρει ο συνομιλητής μας.
«Τις επόμενες ημέρες έγιναν οι δύο ομαδικές εκτελέσεις, η πρώτη από τα Τάγματα Ασφαλείας και η άλλη από άνδρες της Χωροφυλακής. Είχε προηγηθεί λίγες ημέρες νωρίτερα η εκτέλεση στου Γουδή τριών μελών του διοικητικού συμβουλίου του ΕΣΑΠ 1940-41, των αναπήρων πολέμου και στελεχών του ΚΚΕ Διονυσίου Γονατά, Ηλία Τζαμουράνη και Στέφανου Συλιβού», εξιστορεί ο κ. Χαραλαμπίδης.
Από τους συλληφθέντες που δεν εκτελέστηκαν, αρκετοί μεταφέρθηκαν σε διάφορα άλλα μέρη κράτησης και τελικά 250-300 παραδόθηκαν από τις ελληνικές αρχές στα Ες Ες, στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Χαϊδαρίου. Όλο αυτό είχε γίνει με πρωτοβουλία της δωσιλογικής κυβέρνησης του Ιωάννη Ράλλη, του υπουργού εσωτερικών Αναστασίου Ταβουλάρη και των ελληνικών σωμάτων ασφαλείας, κυρίως της Χωροφυλακής», σημειώνει ο ιστορικός.
Οι μαζικές συλλήψεις στα νοσοκομεία έγιναν τα ξημερώματα. «Την ίδια ημέρα ο Ιωάννης Ράλλης έδωσε συνέντευξη Τύπου στην οποία είπε ότι ‘εκκαθαρίσαμε τα νοσοκομεία’ από τους κομμουνιστές του ΕΑΜ που τα λυμαίνονταν και πλέον μπορούμε να τα παραδώσουμε στους πραγματικούς ασθενείς της Αθήνας», μεταφέρει ο Μενέλαος Χαραλαμπίδης
Οι ανάπηροι του καθεστώτος
Η πλειοψηφία των αναπήρων πολέμου αντιστάθηκε, όχι όμως όλοι. «Ήταν τακτική του καθεστώτος η τοποθέτηση δικών τους ανθρώπων στους μαζικούς χώρους, χώρους εργασίας και εκπαίδευσης, όπου ενδεχομένως είχε επιρροή του ΕΑΜ. Αυτό συνέβη και στην περίπτωση των αναπήρων. Ανάπηροι που ήταν αντικομμουνιστές, ορισμένοι εργάζονταν για την Ειδική Ασφάλεια της Χωροφυλακής, συγκέντρωναν πληροφορίες για την δράση των αντιστασιακών αναπήρων. Από ένα σημείο κι ύστερα αυτό γινόταν φανερά, με αποτέλεσμα για παράδειγμα εντός του 3ου Στρατιωτικού Νοσοκομείου να υπάρχει επίσημα δύναμη της Ειδικής Ασφάλειας», εξηγεί.
«Οι ανάπηροι αυτοί, βεβαίως μειοψηφία στο σύνολο των αναπήρων πολέμου, αργότερα ανταμείφθηκαν με διάφορους τρόπους, μεταξύ των οποίων κάποιες άδειες για περίπτερα στο κέντρο της Αθήνας και του Πειραιά», επισημαίνει ο ίδιος.
Ακόμα το ελληνικό Κράτος δυσκολεύει την έρευνα
Όλα τα παραπάνω στοιχεία θα συμπεριληφθούν στο τρίτο βιβλίο του κου. Χαραλαμπίδη, με θέμα τον δωσιλογισμό. Μας λέει ωστόσο ότι η ανεύρεσή τους μόνο εύκολη δεν είναι. «Από την έρευνα μου έχω εντοπίσει περί τους 200 εκτελεσμένους αναπήρους πολέμου. Υπάρχει μια μεγάλη ομαδική εκτέλεση στην Ριτσώνα στις 26 Μαΐου 1944, όπου εκεί εικάζεται ότι εκτελέστηκαν περίπου 90 ανάπηροι πολέμου αλλά αυτό δεν είναι απολύτως τεκμηριωμένο», λέει χαρακτηριστικά.
«Η πρόσβαση σε στοιχεία είναι πολύ δύσκολη καθώς, ελλείψει αρχειακής πολιτικής, τα αρχεία στην Ελλάδα είναι διάσπαρτα και κατακερματισμένα. Η δουλειά του ιστορικού γίνεται ακόμα πιο δύσκολη εάν αφορά περιόδους όπως αυτή της Κατοχής και θέματα ιδιαίτερα ευαίσθητα για το κυρίαρχο αφήγημα όπως αυτό του δωσιλογισμού. Έτσι συχνά εγώ και οι συνάδελφοί μου αναγκαζόμαστε να προσφεύγουμε σε αρχεία άλλων χωρών για να μπορέσουμε να γράψουμε την σύγχρονη ελληνική ιστορία», καταλήγει ο ιστορικός.
