Στο μαρτυρικό Δίστομο συνεχίζει την ανάπτυξη ευρύτερων συνεργασιών το πρόγραμμα Δράσεις Ιστορίας Μνήμης Πολιτισμού, μετά τη συμβολή του στη διοργάνωση του Περιφερειακού Αφιερώματος Μνήμης ΑΜΘ 1943-2023 και στο φεστιβάλ «Ξάνθη, Πόλις Ονείρων Μουσικών Σχολείων».
Μετά από πρόσκληση του Δήμου Διστόμου Αράχοβας Αντίκυρας, του Δημάρχου κ. Γιάννη Σταθά, Αντιπροέδρου του Δ.Σ. του Δικτύου Μαρτυρικών Πόλεων και Χωριών Ελλάδος, και του Μουσείου Θυμάτων Ναζισμού Διστόμου, η έκθεση φωτογραφίας «Χώροι μνήμης, Τόποι μαρτυρίου» του Νίκου Κοσμίδη, φιλοξενείται στην Αίθουσα Θυμάτων. Θα παραμείνει στο μουσείο μέχρι τα τέλη Ιουλίου, με σκοπό την ενημέρωση του πλήθους των Ελλήνων και ξένων επισκεπτών οι οποίοι έρχονται στο Δίστομο για να γνωρίσουν την ιστορία του. Την έκθεση επισκέφθηκαν ήδη, μεταξύ άλλων, σχολικές τάξεις από την Αθήνα και την Εύβοια, καθώς και φοιτητές κλασσικών σπουδών από τη Σαξονία.
Στο Δίστομο παρουσιάζεται η τρίτη θεματική της έκθεσης, η οποία αποτυπώνει στρατόπεδα συγκέντρωσης και εξόντωσης, καθώς και άλλους χώρους μνήμης θυμάτων του ναζισμού-φασισμού, μεταξύ των οποίων ελληνικές μαρτυρικές κοινότητες. Η φιλοξενία της στο Μουσείο Θυμάτων Ναζισμού Διστόμου, εντάσσεται στο πλαίσιο των επίσημων εκδηλώσεων για την 79η επέτειο της Σφαγής του Διστόμου, η οποία στοίχησε τη ζωή σε 223 αμάχους άνδρες, γυναίκες, παιδιά και βρέφη. Την επιμέλεια του όλου αφιερώματος έχει η κ. Αμαλία Παπαϊωάννου (Αρχαιολόγος – Επιμελήτρια του Μουσείου) και η έκθεση συνδιοργανώνεται με την υποστήριξη του Ιδρύματος Θρακικής Τέχνης και Παράδοσης.
Μέρος του φωτογραφικού υλικού έχει ήδη παρουσιαστεί στην Ξάνθη, στα Γρεβενά και στην Καβάλα, και από τον Απρίλιο η έκθεση συνοδεύεται από το βιβλίο του φωτογράφου «Μάρτυρες, Μαρτύριο και Προφητική Μαρτυρία κατά τους δύο Παγκόσμιους Πολέμους» (Εκδόσεις Ακρίτας, 2023).
Τα εγκαίνια πραγματοποιήθηκαν στις 26 Μαΐου, επ’ ευκαιρίας και της διεξαγωγής του ευρωπαϊκού σεμιναρίου για τις μαρτυρικές κοινότητες “VILMA” (Villages Martyrs). Το σεμινάριο συνδιοργανώθηκε στο πλαίσιο του ερευνητικού έργου “ANR RUINES” από τον Δήμο Διστόμου Αράχοβας Αντίκυρας, το Μουσείο Θυμάτων Ναζισμού Διστόμου και το Ερευνητικό Εργαστήριο Μουσειολογίας του Ιονίου Πανεπιστημίου, και αποτελεί τη συνέχεια ανάλογων σεμιναρίων τα οποία είχαν πραγματοποιηθεί σε μαρτυρικούς τόπους της Γαλλίας, Ιταλίας και Τσεχίας.
Στο πλαίσιο του σεμιναρίου, οι συμμετέχοντες είχαν την ευκαιρία να ακούσουν από επιζώντες σφαγής την εξιστόρηση του χρονικού αλλά και να επισκεφθούν οικίες και στενά της κοινότητας Διστόμου που διασώζουν τη μνήμη του Ιούνη του 1944. Επίσκεψη πραγματοποιήθηκε και στο Μαυσωλείο όπου και φυλάσσονται τα οστά των θυμάτων, στα οποία είναι εμφανή ακόμα τα σημάδια της ναζιστικής θηριωδίας.
Στα εγκαίνια της έκθεσης συμμετείχαν, μεταξύ άλλων, απόγονοι και συγγενείς θυμάτων, ο Δήμαρχος Διστόμου, στελέχη του Δήμου και του Μουσείου, καθώς και ευρωπαίοι καθηγητές και ερευνητές, μεταξύ των οποίων η Διευθύντρια του Κέντρου Μνήμης του Οραντούρ, κ. Babeth Robert. Στο Oradour-sur-Glane της Γαλλίας, σφαγιάστηκαν από τις ναζιστικές κατοχικές δυνάμεις 642 κάτοικοι. Το έγκλημα διαπράχθηκε στις 10 Ιουνίου 1944, τέσσερις μέρες μετά την Απόβαση των Συμμάχων στη Νορμανδία, ακριβώς την ίδια ημέρα και ώρα με τη σφαγή στο Δίστομο. Η κ. Robert προσκάλεσε τον φωτογράφο της έκθεσης να επισκεφθεί το Οραντούρ, για να συμπεριλάβει και από τον εκεί διατηρητέο χώρο μνήμης φωτογραφικό υλικό.
Επίσης, με πρόσκληση του κ. Σταθά, το πρόγραμμα Δράσεις Ιστορίας Μνήμης Πολιτισμού συμμετείχε στο Ετήσιο Μνημόσυνο των Αταλαντινών, οι οποίοι εκτελέστηκαν από τα ιταλικά φασιστικά κατοχικά στρατεύματα στις 29 Μαΐου 1943, στη θέση «Περιβολάκια» Αταλάντης του Δήμου Λοκρών, στη Φθιώτιδα.
Το περιεχόμενο του αφιερώματος στο Δίστομο, το οποίο θα κορυφωθεί με τις τελετές-εκδηλώσεις μνήμης στις 9 και 10 Ιουνίου, αποτυπώνει πλήρως τον τρόπο με τον οποίο ο Δήμαρχος Διστόμου και οι συνεργάτες του προάγουν τη μνήμη των θυμάτων της σφαγής: μνημόνευση, ιστορική αλήθεια, συμμετοχή όλων των γενεών στην αναπαραγωγή της συλλογικής μνήμης, επικαιροποίηση του αντιφασιστικού αγώνα, καθώς και δίκαιη απαίτηση για δικαιοσύνη και διεκδίκηση των επανορθώσεων, ενάντια στις σειρήνες του αναθεωρητισμού και της λησμονιάς.
Η συνεργασία του προγράμματος Δράσεις Ιστορίας Μνήμης Πολιτισμού με τον Δήμο Διστόμου Αράχοβας Αντίκυρας και το Μουσείο Θυμάτων Ναζισμού Διστόμου, αποτελεί τιμή και πηγή έμπνευσης. Η έμπνευση αυτή θα εκφραστεί το επόμενο διάστημα και με την ανάπτυξη δράσεων για την ευρύτερη ανάδειξη και των μαρτυρικών κοινοτήτων της περιφέρειάς μας. Στο πλαίσιο αυτό δρομολογείται ειδική δράση για την ανάδειξη της ιστορίας του μαρτυρικού Άνω Καρυόφυτου, σε συνεργασία με τον Δήμο Ξάνθης και την Τοπική Κοινότητα Καρυοφύτου
