Το κεντρικό ζήτημα του συνεδρίου του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. είναι η προγραμματική –πολιτική και κοινωνική– μας οργάνωση έτσι ώστε να ηττηθεί η κυβέρνηση και να ανοίξει ο δρόμος για ένα πρόγραμμα ριζοσπαστικών αλλαγών υπέρ της κοινωνικής πλειοψηφίας. Ισχυρίζομαι ότι το πρόγραμμα τομών και ρήξεων που εκπροσωπούμε απαιτεί μια διπλή συνθήκη.

Το πρόγραμμα τομών και ρήξεων:

1. Δεν μπορεί να εφαρμοστεί χωρίς την κυβέρνηση.
2. Δεν μπορεί να εφαρμοστεί μόνο από την κυβέρνηση.

Αν θέλουμε να αλλάξουμε τα πράγματα στο σήμερα, υπάρχει η ανάγκη αυτή η αριστερή και προοδευτική δύναμη να πείθει ότι μπορεί να κυβερνήσει. Το δεύτερο σημείο όμως είναι πιο σύνθετο: θετικές νομοθετικές αλλαγές χωρίς την απαραίτητη κοινωνική στήριξη έχουν μειωμένη αποτελεσματικότητα. Η δημιουργία μιας νέας αρχιτεκτονικής για τις συλλογικές συμβάσεις θα αποτελέσει μια τεράστια θεσμική νίκη της επόμενης αριστερής και προοδευτικής κυβέρνησης. Χωρίς όμως ένα ζωντανό εργατικό κίνημα, αυτό το θεσμικό εργαλείο θα μείνει αναξιοποίητο.

Οι μάχες δίνονται και στο κοινωνικό και στο πολιτικό επίπεδο. Προφανώς π.χ. η θεσμοθέτηση ότι το σεξ χωρίς συναίνεση είναι βιασμός συνιστά τεράστια θεσμική νίκη του φεμινιστικού κινήματος και παρακαταθήκη της κυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ. Κάθε θεσμικό εργαλείο είναι κρίσιμο, δεν ακυρώνει όμως την καθημερινή μάχη που απαιτείται μέσα στην κοινωνία ενάντια σε κάθε μορφή έμφυλης βίας.

Η σχέση ανάμεσα στο κυβερνητικό έργο και τις κοινωνικές δυναμικές, με τη σειρά της, ξεκλειδώνει την ανάγκη η πολιτική μας να στηρίζεται στη δύναμη του παραδείγματος.

Δεν φτάνει στον λόγο μας να αναδεικνύονται τα ζητήματα της έμφυλης βίας. Χρειάζεται να αποτυπώνεται στον τρόπο οργάνωσης και λειτουργίας μας. Πόσο πειστική είναι η εικόνα κομματικών μηχανισμών με συντριπτική αντρική παρουσία που αγωνίζονται για τα δικαιώματα των γυναικών;

Ας σκεφτούμε για λίγο το θέμα της κλιματικής κρίσης. Αυτή η μάχη, αν κερδηθεί, θα κερδηθεί και στις πόλεις. Το επιχείρημα λοιπόν που στηρίζεται –πέρα από τις θέσεις και την αυτοκριτική– στη θετική εμπειρία και τα παραδείγματα αυτοδιοικητικών σχημάτων της ευρύτερης Αριστεράς είναι κρίσιμο. Να μαθαίνουμε λοιπόν από πετυχημένα παραδείγματα όπως η δημοτική αρχή στο Χαλάνδρι για τη διαχείριση απορριμμάτων ή στη Λάρισα για τη βιώσιμη αστική κινητικότητα. Να ιεραρχήσουμε ψηλά την τοπική αυτοδιοίκηση, όχι με όρους εκλογικής καταγραφής αλλά με όρους πραγματικής κοινωνικής αλλαγής.

Χρειαζόμαστε άρα μια Αριστερά που δεν αναφέρεται μόνο στους κινδύνους, αλλά και στην προοπτική. Η νίκη του 2015 δεν στηρίχθηκε κυρίαρχα στην περιγραφή μιας αρνητικής κατάστασης. Η «ελπίδα» ήταν η λέξη-κλειδί. Η πολιτική αφήγηση παράγει κοινωνικά, πολιτικά και οργανωτικά αποτελέσματα. Ας δούμε το παράδειγμα απεύθυνσης στη νέα γενιά. Πολλές φορές περιοριζόμαστε στην περιγραφή των αρνητικών συνεπειών, με εκφράσεις όπως «γενιά της κρίσης και της επισφάλειας». Αυτή η αφήγηση ξεχνάει το κρίσιμο: τη δύναμη που έχει η νέα γενιά να αλλάξει τη χώρα, τη δύναμη που έχει η «πιο μορφωμένη γενιά της χώρας». Αρα μια γενιά φορέας ανατροπής και όχι απλά εκμετάλλευσης.

Αν μας θύμισε κάτι η πανδημία, είναι η δύναμη που έχουν αυτοί και αυτές που για τον κυρίαρχο λόγο είναι «αόρατοι». Τις στιγμές των σκληρών περιοριστικών μέτρων ήταν οι εργαζόμενοι στα σούπερ μάρκετ και στην εφοδιαστική αλυσίδα που κράτησαν όρθια την κοινωνία. Ολες και όλοι αυτοί που δεν υφίστανται απλά τις νεοφιλελεύθερες πολιτικές, αλλά που είναι οι φορείς ανατροπής τους.

Κλείνοντας, θα ήθελα να σταθώ στο σύνθημα που ακούστηκε αρχικά από τους αγωνιζόμενους υγειονομικούς: «Να νικήσει η ζωή». Ενα σύνθημα που μπορεί να συμπυκνώσει και να εκφράσει μια συνολικότερη διεκδίκηση, πέρα από την πανδημία. Δύσκολα κάποιος θα μπορούσε να το εκφράσει καλύτερα από αυτό το μικρό απόσπασμα του Εντουάρ Λουί, που περιγράφει πώς αντέδρασε ο πατέρας του σε μια αύξηση ενός επιδόματος για τα σχολικά είδη:

«Είχες τρελαθεί από τη χαρά σου, είχες φωνάξει στο σαλόνι: “Φύγαμε για τη θάλασσα”. […] Ολη η μέρα ήταν γιορτή. Σε εκείνους που τα έχουν όλα, δεν έχω δει ποτέ οικογένεια να πηγαίνει στη θάλασσα για να γιορτάσει μια πολιτική απόφαση. […] Για τους κυρίαρχους η πολιτική είναι συνήθως ζήτημα αισθητικής: ένας τρόπος να σκέφτονται τον εαυτό τους […] Για εμάς ήταν ζήτημα ζωής και θανάτου» (1).

Να οργανωθούμε λοιπόν προγραμματικά, θεωρητικά, πολιτικά και κοινωνικά για «Να νικήσει η ζωή»!

* Εκπρόσωπος Τύπου του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ.

(1) Εντουάρ Λουί, «Ποιος σκότωσε τον πατέρα μου», εκδόσεις Αντίποδες.