Αφού έκατσε η στάχτη (κυριολεκτικά και μεταφορικά) από τη μεγάλη και καταστροφική πυρκαγιά στις Καπναποθήκες της Glen Tobacco, και το βαρύ συναισθηματικό φορτίο για τους ανθρώπους της πόλης, καλό είναι να προσγειωθούμε στην πραγματικότητα και να δούμε ψύχραιμα τις διαστάσεις αυτού του μεγάλου προβλήματος. Είναι ως ένα βαθμό κατανοητή η πίκρα ακόμη και η αγανάκτηση μπροστά στη σκηνή του φλεγόμενου κτιρίου όμως καλό είναι να γνωρίζουμε – και όσοι μεγάλωσαν σε αυτή τη συνοικία το γνωρίζουν καλά- ότι η απάθεια και η αδιαφορία για τις Καπναποθήκες είναι συλλογική και διαχρονική ενώ το πρόσκαιρο ενδιαφέρον που θα περιοριστεί στα κοινωνικά δίκτυα, θα εξαφανιστεί σε λίγες μέρες όταν θα αναζητηθεί πολιτική λύση.
Για παράδειγμα, είναι κάπως ειρωνικό, να στέκεται κάποιος και να φωτογραφίζει μπροστά από οικοδομή της οδού Καπνεργατών που χτίστηκε στα ερείπια -πρόσφατα σχετικά- καμένων καπναποθηκών και να ωρύεται στα κοινωνικά δίκτυα για την καταστροφή της απέναντι καπναποθήκης. Πολύ περισσότερο να αναζητεί ευθύνες για την καταστροφή σε ένα ιδιωτικό ακίνητο, όπου -τουλάχιστον στο επικρατούν οικονομικό σύστημα- ο μόνος που έχει λόγο είναι ο ιδιοκτήτης. Επειδή βέβαια, η απάθεια δεν συνιστά υποχρεωτικά και συλλογική ευθύνη, αν κάποιος πρέπει να δεχθεί κριτική είναι η συστηματική και διαχρονική αβλεψία της πολιτείας που έχει καταστήσει αδύνατη την αξιοποίηση με τον απίστευτο θεσμικό-γραφειοκρατικό εφιάλτη για τα διατηρητέα κτίρια. Ως προς τη συγκεκριμένη περιοχή των 12 Αποστόλων, ας μην αναζητήσουμε άλλες “γκρίζες” περιπτώσεις πολυκατοικιοποίησης που κάποιοι χαρακτήριζαν “ανάπτυξη”, δεν είναι της παρούσης…
Μπορεί κάποιος να οραματίζεται εντυπωσιακές αναπαλαιώσεις και ακμή αντίστοιχη με την Παλιά Πόλη όμως, ας ξεκινήσουμε από τα βασικά: Αναγκαία συνθήκη για να διασωθεί ένα κτίριο, πολύ περισσότερο ένα βιομηχανικό κτίριο, είναι να είναι ένα ζωντανό και όχι μουσειακό κτίριο. Δηλαδή να χρησιμοποιείται από τους πολίτες και ειδικά από τους νέους, ως χώρος επαγγελματικός, πολιτιστικός, εμπορικός ή εκπαιδευτικός ακόμη και διασκέδασης. Ας φιλοξενεί ο,τιδήποτε αρκεί να είναι “ζωντανός” και όχι περιφραγμένος Για το είδος της αξιοποίησης και την εμπλοκή αυτοδιοικητικών, δημόσιων ή ιδιωτικών φορέων, μπορούμε να πούμε πολλά, αν ποτέ διευκολύνει το νομικό πλαίσιο.
Δηλαδή, η απόκτηση αυτών των ακινήτων από την αυτοδιοίκηση είναι ένα πρώτο βήμα (π.χ. Κτίριο Γκέρυ/ΙΚΑ, Κτίρια ΕΟΚ, Καπναποθήκη “Π”, Μουσείο Καπνού που επίσης έχει καεί ) αλλά στη συνέχεια χρειάζεται ένα πολύ ξεκάθαρο πλάνο επανάχρησης με σύγχρονη αντίληψη και, φυσικά, πόρους. Και καθώς οι Καπναποθήκες δεν είναι κτίρια κατοικίας αλλά βαριές και ογκώδεις υποδομές προσανατολισμένες σε άλλη χρήση, η προσπάθεια και τα κεφάλαια που απαιτούνται είναι πολλαπλάσια.
Kανείς από τους Ξανθιώτες δεν γνωρίζει ή δεν θυμάται, ίσως και ο ίδιος ο Δήμος, πώς και πότε ξεκίνησε η αξιοποίηση της συνοικίας Καπναποθηκών, που μέχρι τότε ήταν εγκαταλειμμένη. Τα τελευταία χρόνια του 20ου αιώνα, όταν η υπόθεση της παλιάς πόλης είχε πάρει το δρόμο της, ο Φ. Αμοιρίδης έδωσε το σύνθημα δημιουργίας ενός δεύτερου πόλου δημιουργίας, που θα συνδέει την πόλη με το καπνεργατικό παρελθόν της και θα προσλάβει ένα διαφορετικό χαρακτήρα.
Τότε εντάχθηκε σε ένα κοινό ευρωπαϊκό πρόγραμμα με γαλλικό και ισπανικό δήμους, για την επανάχρηση παλιών βιομηχανικών κτιρίων, που οδήγησε στην πρώτη fast track ελαφριά συντήρηση της νότιας πτέρυγας, έφερε για πρώτη φορά τον κόσμο μέσα στο “Π” για μια συναυλία και μια εικαστική έκθεση το 1998 ενώ, προηγουμένως, είχε εγκατασταθεί η Φιλαρμονική. Έτσι περίπου ξεκίνησαν όλα και στην πορεία πήραν το δρόμο τους ενώ κομβική ήταν, φυσικά, η εγκατάσταση του Ιδρύματος και της Υπερνομαρχίας που αξιοποίησαν μεγάλο μέρος χωρίς πολύ δαπανηρές παρεμβάσεις.
Σήμερα οι συνθήκες είναι πολύ δυσκολότερες, το πλαίσιο πολύ πιο περίπλοκο και οι πόροι πιο δυσεύρετοι. Αν θέλουμε λοιπόν να είμαστε χρήσιμοι, ας αναζητήσουμε ρεαλιστικούς τρόπους, χρηματοδοτικά σχήματα και ευκίνητες μορφές παρέμβασης, που θα προσπεράσουν το θεσμικά γολγοθά, ώστε να γίνουν αυτά τα κτίρια ζωντανοί οργανισμοί. Και αυτό δεν είναι καθόλου εύκολο εφόσον δεν υπάρχει καμία συνολική και εθνική πολιτική για το ζήτημα. Άλλωστε πολύ κοντά τα κτίρια που ανήκουν στο ΥΠ.ΠΟ παραμένουν σε τραγική κατάσταση, παρά το εξέχον αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον.
Οι Καπναποθήκες μονοπώλησαν το ενδιαφέρον και πέρασαν σε δεύτερο επίπεδο τα πολιτικά, όπου έχουμε αρκετές εξελίξεις, τις οποίες θα σχολιάσουμε το επόμενο διάστημα. Από τις ειδήσεις πάντως σταχυολογούμε ως εξαιρετικά σημαντική την μετακίνηση του Παύλου Δαμιανίδη στη θέση του εκτελεστικού γραμματέα της ΑΜΘ. δηλαδή στο πλευρό του Χρήστου Μέτιου. Έχουμε πει πολύ πρόσφατα, όταν τέθηκε το ζήτημα των προοπτικών του ΚΙΝΑΛ, ότι η πρώτη και αναγκαία προϋπόθεση για να διατηρηθεί στη ζωή είναι να εκπέμπει αυτόνομο πολιτικό μήνυμα και να μην ταυτίζεται με τη ΝΔ, φανερώνοντας στερητικά σύνδρομα εξουσίας.
Εδώ έχουμε το ακριβώς αντίθετο καθώς, στην ήδη διαμορφωθείσα ταύτιση της περιφερειακής αρχής με την παράταξη Σημιτσή και τη διανομή αξιωμάτων, τώρα έχουμε μια κίνηση με πολύ συμβολικά χαρακτηριστικά. Δεν μιλάμε απλώς για το γραμματέα του ΚΙΝΑΛ Ροδόπης, άρτι παραιτηθέντα, αλλά για τον Αντιπεριφερειάρχη του Άρη Γιαννακίδη, ο οποίος υπήρξε ο πιο σκληρός αντίπαλος της παράταξης που διοικεί σήμερα την Περιφέρεια. Αν κάποιος κοιτάξει γύρω του θα διαπιστώσει απόλυτη ταύτιση ΚΙΝΑΛ και ΝΔ, συνδικαλιστικά, πολιτικά, κοινωνικά και αυτό μοιάζει με “πάσα σε κενή εστία” για το ΣΥΡΙΖΑ.
