Μια συνοπτική περιγραφή των διαστάσεων του προβλήματος με τις ιδιωτικές και δημόσιες σωζώμενες καπναποθήκες στην Ξάνθη και άλλες περιοχές και τα ρεαλιστικά περιθώρια για τη διάσωση και αξιοποίησή τους, επιχειρεί από τη σκοπιά του ο Μηχανικός και πρώην Πρόεδρος του ΤΕΕ Θράκης Αργύρης Πλέσιας, μετά την καταστροφή στην Καπναποθήκη της Glen Tobacco στην οδό Αναξάρχου.
Σε μακροσκελή του ανάρτηση κάνει λόγο για το υφιστάμενο πλαίσιο και τις στρεβλώσεις του, τις τεχνικές παραμέτρους και τη λογική στην οποία πρέπει να βασίζεται ένα σχέδιο για την αξιοποίησή τους:
Η ανάρτησή μου θα είναι μακροσκελής και χωρίς συγνώμη περί τούτου. Ο λόγος της αναφοράς είναι περισσότερο προσωπικός (δεν μπορώ να μείνω άφωνος) θεωρώντας ότι όλοι έχουμε ευθύνη στο τι συμβαίνει αλλά κυρίως να θέσω ένα μέτρο στην πληθώρα των απόψεων που ακούγονται και των δακρύων που πέφτουν μετά από κάθε καταστροφικό συμβάν. Ακόμη για να δηλώσω ότι η απόκτηση κουλτούρας για την διατήρηση είναι απαραίτητο εφόδιο για την κριτική τοποθέτηση (είμαι ευγνώμων στον Μιχάλη Νομικό για ότι μας έμαθε), όπως επίσης ότι η διαμόρφωση ενός συνολικού πλαισίου διατήρησης οφείλει να στηρίζεται σε όρους λογικής, δικαιοσύνης και αναγνώρισης των εξελίξεων σε κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο.
Οι καπναποθήκες της Ξάνθης αποτύπωσαν μια οικονομική πραγματικότητα και τις συνθήκες ανάπτυξης της περιόδου κατασκευής τους, έχοντας ως στόχο των ιδιοκτητών τους, την επιχειρηματική επιτυχία με χρήση των παραγωγικών πόρων της περιόδου που κατασκευάστηκαν (σιδηρόδρομος, προσφυγικό στοιχείο, βιομηχανοποίηση καπνικών διεργασιών κλπ). Επίσης αποτύπωσαν μια μεγέθυνση, η οποία όπως σε κάθε παραγωγική βιομηχανική δραστηριότητα έχει ένα κύκλο ζωής που μετριέται σε λίγες δεκαετίες.
Η ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ, ως γενική αρχή και χωρίς ουσιαστικούς όρους λογικής (που προβάλλεται πολλές φορές), απλά οδηγεί σε στρεβλώσεις. Οι στρεβλώσεις αιτιολογούν ηθικά την μη συμμόρφωση σε υποχρεώσεις και καθήκοντα, τα οποία συνήθως δεν εφαρμόζονται με όρους δικαιοσύνης.
Ως κοινωνία θεωρούμε ότι πρέπει να εφαρμοστούν αρχές διατήρησης, όμως χωρίς να σχεδιάσουμε (ως Πολιτεία), μια στρατηγική διατήρησης την εφαρμογή της οποίας θα εγγυηθεί η Πολιτεία. Πρακτικά τόσο η Πολιτεία όσο και εμείς ως πολίτες μιλάμε με θαυμασμό για το ‘πολιτιστικό απόθεμα’, είμαστε προοδευτικοί να διακηρύξουμε την ανάγκη διατήρησης, αλλά το κόστος (γιατί υπάρχει σημαντικό κόστος), θα πρέπει να το αναλάβουν κάποιοι άλλοι (συνήθως οι απόγονοι των επιχειρηματιών), παρότι δεν έχουν καμμιά σχέση με την οικονομική πραγματικότητα που δημιούργησε το συγκεκριμένο κτηριακό απόθεμα. Για τις περιπτώσεις διατήρησης κτηρίων κατοικίας, θα μπορούσε να υποστηριχθεί, ότι η κατοικία έχει μια χρηστικότητα (με κατάλληλες προσαρμογές) στην σημερινή πραγματικότητα.
Πιστεύω ότι πρέπει η Πολιτεία να χαράξει μια ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΕΠΑΝΑΧΡΗΣΗΣ του υφιστάμενου δομικού αποθέματος, ώστε να έχει πιθανότητα επιτυχίας η ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ και να διαφυλαχθεί από τον πολίτη. Συγκεκριμένα θεωρώ, ότι ειδικά για τις καπναποθήκες, οφείλουμε να δώσουμε νέες διαστάσεις επιχειρηματικής αξιοποίησης, καθώς η επανάχρηση με μουσειακά χαρακτηριστικά (πχ μουσείο καπνού) ή με χρήση υπηρεσιών απλά είναι χωρικά και ποσοτικά πεπερασμένες. Είχε διατυπωθεί από το ΤΕΕ Θράκης η πρόταση της δημιουργίας κοιτίδων επιχειρηματικότητας στα συγκεκριμένα κτήρια (είχε καταγραφεί και είχε γίνει αποδεκτή στο επιχειρησιακό σχέδιο της ΠΑΜΘ), δυστυχώς με ανύπαρκτα αποτελέσματα (δεν σχεδιάστηκε ποτέ πολιτική αξιόλογων κινήτρων)
Θεωρώ ότι οι Συμπράξεις Δημόσιου Ιδιωτικού Τομέα (τα γνωστά ΣΔΙΤ), που χρησιμοποιούνται ΣΤΡΕΒΛΑ για την κατασκευή δημοσίων έργων από ελάχιστους οικονομικούς φορείς (τα προσεχή ολιγοπώλεια), έχουν την ΙΔΑΝΙΚΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΣΕ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟΥΣ ΦΟΡΕΙΣ και για την αξιοποίηση κτηριακών δομών επιχειρηματικής δραστηριότητας. Ο δημόσιος φορέας που έχει στην κατοχή του ακίνητα τέτοιας μορφής, μπορεί να συνεργαστεί με τον ιδιώτη, ο οποίος θα αναλάβει την επανάχρηση του ακινήτου ώστε να το εκμεταλλευτεί επιχειρηματικά για κάποιες δεκαετίες, έναντι του επιχειρηματικού του πλάνου (πχ τουρισμός, ενοικίαση κατοικιών, κοιτίδες επιχειρηματικότητας κλπ κλπ). Για να γίνει κατανοητό το μέγεθος της αναποτελεσματικότητας και της ΣΤΡΕΒΛΟΤΗΤΑΣ στις πολιτικές που επιλέγει η διοίκηση, το παραπάνω απλό σχέδιο επανάχρησης που έχει την ελκυστικότητα και την επιχειρηματική προοπτική, ψηφίστηκε να το υλοποιήσουν οι Δήμοι. Η Πολιτεία λέει ότι εάν κάποιος δεν συντηρεί το σπίτι του, θα αναλαμβάνει ο Δήμος να το πάρει και να το ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΤΕΙ!!!!!!! μέχρι να ξεχρεώσει ο ιδιώτης (δηλαδή ο Δήμος θα κάνει επιχειρήσεις????)
Για να ολοκληρώσω την τοποθέτηση μου περί άκριτης και χωρίς όρους διατήρησης, φανταστείτε πως θα μπορούσε να χειριστεί η χώρα την διατήρηση των κτηρίων κάθε επιχειρηματικής περιόδου διάρκειας κάποιων δεκαετιών ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΧΑΡΑΞΗ ΣΥΝΕΠΟΥΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΕΠΑΝΑΧΡΗΣΗΣ. Σε κάποιο χρόνο θα φεύγαμε από τον τόπο για να μείνουν οι βιομηχανικές περιοχές των προγενέστερων δεκαετιών. Και χωρίς αστεισμούς οι σύγχρονες τάσεις ανακύκλωσης ΕΠΙΒΑΛΛΟΥΝ ΤΗΝ ΣΟΒΑΡΗ ΕΠΑΝΑΧΡΗΣΗ χωρίς αγκυλώσεις, στρεβλώσεις και καχυποψίες.
– Οι μηχανικοί οφείλουμε να βρούμε τις τεχνικές λύσεις,
– οι υπηρεσίες του υπουργείου στην αρμοδιότητα των οποίων είναι τα βιομηχανικά κτήρια, οφείλουν να επιδείξουν ευελιξία στον εκσυγχρονισμό των χρήσεων
– η αρχιτεκτονική σχολή να δουλέψει στην τεκμηρίωση οδηγιών και οδηγών επανάχρησης και Ο ΔΗΜΟΣ ΞΑΝΘΗΣ, νομίζω ότι είναι η ώρα να καθιερώσει σε τακτική βάση την διενέργεια συναντήσεων (ημερίδες, διημερίδες κλπ) με στόχο την σύνταξη και κυρίως την εφαρμογή ΕΝΟΣ ΣΥΝΟΛΙΚΟΥ και ΣΥΝΕΚΤΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ παρεμβάσεων, με την λογική της επιχειρηματικής αξιοποίησης. Αυτό άλλωστε προβλέπεται και στο σχέδιο της ΠΑΜΘ (το ξαναγράφω γιατί μάλλον δεν έγινε κατανοητό από αυτούς που το θεσμοθέτησαν).
