Το τραγικό περιστατικό του θανάτου ενός εξάχρονου παιδιού που κάηκε ζωντανό στην προσπάθεια της οικογένειάς του να προστατευτεί από το ψύχος έφερε ξανά στο προσκήνιο το διαχρονικό πρόβλημα των ανθρώπων που κατοικούν δίπλα σε σωρούς από σκουπίδια στον οικισμό του Αλάν Κογιού στην Κομοτηνή, τη χειρότερη ίσως φαβέλα της Ελλάδας.

Το Αλάν Κογιού (το χωριό της Αλάνας) είναι μια παραγκούπολη σαν και αυτές που θα μπορούσε να συναντήσει κανείς στις χώρες της Λατινικής Αμερικής ή της Αφρικής, μέσα στον αστικό ιστό της πόλης της Κομοτηνής, όπου κατοικούν παραπάνω από 200 οικογένειες Ρομά μέσα σε συνθήκες απόλυτης εξαθλίωσης.

Είναι όμως και ένα τρανό παράδειγμα κοινωνικής αναλγησίας και κρατικής ανεπάρκειας καθώς για παραπάνω από μία δεκαετία οι κάτοικοι του οικισμού αναμένουν το περιβόητο σχέδιο μετεγκατάστασής τους, που τους έχουν υποσχεθεί όλοι οι θεσμικοί φορείς, κυρίως κατά τις προεκλογικές περιόδους, αποδεικνύοντας για ακόμη μία φορά πως η ελληνική πολιτεία τούς συμπεριφέρεται ως πολίτες δεύτερης κατηγορίας.

Εάν κάποιος περπατήσει στο τέρμα της οδού Αδριανουπόλεως, όπου ξεκινά ο οικισμός, θα βρεθεί μέσα σε ένα πολεοδομικό χάος, με στενά δρομάκια να τέμνουν τον κεντρικό δρόμο γεμάτα παραπήγματα αποτελούμενα από ξεχαρβαλωμένες λαμαρίνες και νάιλον ωσάν «μονωτικό υλικό» για τις σκεπές. Στις αλάνες, δίπλα στις παράγκες φυτρωμένα σαν λουλούδια τα σκουπίδια, τα παρατημένα καλώδια χαλκού και τα παλιο- σίδερα μαρτυρούν την προσπάθεια των ανθρώπων να επιβιώσουν μαζεύοντας ως ρακοσυλλέκτες ό,τι βρεθεί στον σκουπιδότοπο και μπορεί να πουληθεί. Η πρόσβαση στο νερό πραγματοποιείται από τις ελάχιστες βρύσες που υπάρχουν στον οικισμό, ενώ δεν υπάρχει αποχέτευση.

Η υγειονομική αυτή βόμβα δεν βρίσκεται μακριά από το κέντρο της Κομοτηνής, που αποτελεί και την έδρα της Περιφέρειας της Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης.

Παρά τα κρούσματα παραβατικότητας που έχουν παρατηρηθεί, κυρίως μικροκλοπές, ναρκωτικά και βίαια επεισόδια μικρής κλίμακας που έχουν γίνει στο παρελθόν, στην πλειονότητά τους οι κάτοικοι είναι φιλήσυχοι, οι περισσότεροι ζουν με επιδόματα ή με περιστασιακές εργασίες, με την ανεργία μέσα στον οικισμό να βρίσκεται σε υψηλά επίπεδα και ίσως να αποτελεί και τη γενεσιουργό αιτία αυτής της παραβατικότητας.

Το μεγάλο έγκλημα

Κατά το «όπου φτωχός κι η μοίρα του», έτσι και το Αλάν Κογιού είχε γίνει γνωστό στο πανελλήνιο ίσως για το τραγικότερο έγκλημα που έχει γίνει στη χώρα. Τον Γενάρη του 2017 η παραγκούπολη είχε βρεθεί για ημέρες στις πρώτες γραμμές της ειδησεογραφίας εξαιτίας του ειδεχθούς εγκλήματος του βιασμού και της δολοφονίας ενός 6χρονου κωφάλαλου αγοριού από έναν 14χρονο, που είχε συγκλονίσει την κοινή γνώμη και είχε αναδείξει και τότε την αρρωστημένη κατάσταση που βιώνουν οι κάτοικοι του οικισμού.

Η ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης δεν κατάφερε ούτε τότε να δρομολογήσει εξελίξεις σχετικά με την εξεύρεση μιας ανθρώπινης λύσης για τις οικογένειες αυτές, με το φιλόδοξο σχέδιο της μετεγκατάστασης που πολλές φορές έχει εξαγγελθεί να φαντάζει σαν μια κακόγουστη φάρσα.

Οι κάτοικοι του οικισμού θυμούνται διαχρονικά τους πολιτικούς να τους υπόσχονται καλύτερες συνθήκες διαβίωσης, με τις υποσχέσεις όμως να χάνονται και να ανταλλάσσονται με επιδόματα, προγράμματα και τραπεζικά δάνεια, επενδύσεις που δεν άλλαξαν τίποτα στον οικισμό, συντηρώντας τις τριτοκοσμικές συνθήκες.

Η υπόθεση της μετεγκατάστασης ξεκίνησε στις αρχές του 2000, ενώ μάλιστα είχε χαρακτηριστεί και εθνικό σχέδιο μετεγκατάστασης των Ρομά. Το 2004, ύστερα από συντονισμένες προσπάθειες του Δήμου Κομοτηνής και του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης, ξεκίνησαν οι πρώτες πιστώσεις στον προϋπολογισμό για την απαλλοτρίωση μιας μεγάλης έκτασης περίπου 100 στρεμμάτων για τη μετεγκατάσταση των κατοίκων του Αλάν Κογιού. Παράλληλα έγινε και η καταγραφή των οικογενειών που ζουν εντός του οικισμού ο οποίος αριθμεί γύρω στα 1.500 άτομα.

Κάπου εκεί ξεκινούν και τα προβλήματα, ο Δήμος της Κομοτηνής προσπαθεί να ξεμπλοκάρει αρχικά το θέμα του γενικού πολεοδομικού, ενώ αργότερα καταφέρνει με ΦΕΚ να οριοθετηθεί ο χώρος μετεγκατάστασης.

Η όλη διαδικασία επιβραδύνεται περισσότερο καθώς προκύπτει το θέμα της αίτησης αναίρεσης που είχε καταθέσει μια ομάδα ιδιοκτητών ακινήτων της περιοχής προς απαλλοτρίωση. Για τον σκοπό αυτό είχαν προσφύγει δικαστικά, φτάνοντας μέχρι και το Συμβούλιο της Επικρατείας.

Η «Εφ.Συν.» επικοινώνησε με τον δήμαρχο Κομοτηνής Γιάννη Γκαράνη, ο οποίος μας εξήγησε πως όλες οι νομικές εκκρεμότητες σχετικά με την απαλλοτρίωση του οικοπέδου των 100 στρεμμάτων έχουν λυθεί και το μόνο που απομένει είναι να δημοπρατηθεί η μελέτη για τον σχεδιασμό του ειδικού χωροταξικού εντός του οικοπέδου. Η δημοπράτηση της μελέτης, σύμφωνα με τον δήμαρχο, θα ολοκληρωθεί τον προσεχή Μάρτιο, μετά και την εκδίκαση των ενστάσεων. Με το ειδικό χωρικό σχέδιο θα έχουμε μια εικόνα για την πολεοδόμηση της περιοχής που προορίζεται για τη μετεγκατάσταση των κατοίκων.

Σύμφωνα με τον κ. Γκαράνη, με το ειδικό χωροταξικό θα καθοριστούν οι χρήσεις γης, οι γενικοί όροι και περιορισμοί δόμησης, καθώς και κάθε άλλο μέτρο, όρος ή περιορισμός που απαιτείται ώστε να καταστούν οι εν λόγω περιοχές κατάλληλες είτε για τη δημιουργία οργανωμένων υποδομών και δραστηριοτήτων είτε για την πραγματοποίηση προγραμμάτων και παρεμβάσεων όπως η χάραξη δρόμων και ο φωτισμός.

Ακόμη όμως και αν ολοκληρωθεί και το τελευταίο στάδιο της γραφειοκρατίας που θα επιτρέψει την έναρξη της διαδικασίας μετεγκατάστασης, το μεγάλο ερώτημα του ποιος θα αναλάβει να χτίσει τις κατοικίες όπου θα μετακομίσουν οι κάτοικοι του σημερινού Αλάν Κογιού παραμένει αναπάντητο, καθώς τα σχετικά κονδύλια δεν έχουν δεσμευτεί.

Ανάγκη συνεννόησης

Η πάγια θέση του δήμου, όπως εκφράστηκε και από τον Γιάννη Γκαράνη, είναι πως η χρηματοδότηση πρέπει να εξευρεθεί σε συνεννόηση με την κυβέρνηση. Σύμφωνα με όλες τις δημοτικές αρχές που έχουν διοικήσει τον δήμο, το συγκεκριμένο ζήτημα υπερβαίνει τις αρμοδιότητες του δήμου και γι’ αυτό θα πρέπει να υπάρξει συνεννόηση για την υλοποίηση ενός προγράμματος στεγαστικής αποκατάστασης και να αναζητηθούν κεφάλαια από κάποιο ευρωπαϊκό πρόγραμμα.

Η αδυναμία να προσδιοριστεί χρονοδιάγραμμα για την εξεύρεση λύσης στο πρόβλημα των απάνθρωπων συνθηκών διαβίωσης Ευρωπαίων πολιτών σε χώρα της Ευρωπαϊκής Ενωσης σε συνδυασμό με το τραγικό περιστατικό της απώλειας ενός μικρού παιδιού επανέφεραν το θέμα των κατοίκων του Αλάν Κογιού ψηλά στην ατζέντα της τοπικής ειδησεογραφίας αλλά και της πολιτικής αντιπαράθεσης. Χαρακτηριστική είναι η τοποθέτηση της επικεφαλής τής υποστηριζόμενης από τον ΣΥΡΙΖΑ δημοτικής παράταξης «Πολη-τική Ανατροπή» Ελένης Λαφτσή, που έβαλε στο στόχαστρό της όλες τις διοικήσεις του Δήμου Κομοτηνής διαχρονικά.

Η κ. Λαφτσή, η οποία «σήκωσε» πολύ ψηλά το ζήτημα προεκλογικά, επανήλθε στο θέμα μέσω facebook χαρακτηρίζοντας τους κατοίκους του οικισμού πρόσφυγες μέσα στην ίδια τους την πατρίδα, στην πατρίδα όπου γεννήθηκαν και μεγάλωσαν όχι μόνον αυτοί, αλλά και οι γονείς τους και οι παππούδες τους. «Θα κάνει κάτι κανείς γι’ αυτούς ή δεν πουλάει αρκετά το θέμα;», διερωτήθηκε η δημοτική σύμβουλος Κομοτηνής, ενώ συνέχισε τονίζοντας πως είναι «μια διαχρονική ντροπή για την περιοχή το Αλάν Κογιού και οι άθλιες συνθήκες ζωής των κατοίκων του, που για πολύ καιρό συνηθίσαμε να την κρύβουμε κάτω από το χαλί, προσποιούμενοι ότι δεν υπάρχει, καθώς δεν ταιριάζει με την εικόνα τής κατά τα άλλα ‘‘σύγχρονης πόλης’’ με τα ανύπαρκτα προβλήματα».

Τέλος, αναφερόμενη στα τραγικά περιστατικά που έχουν συμβεί στο Αλάν Κογιού, έκανε λόγο για ένα προαναγγελθέν, προδιαγεγραμμένο έγκλημα, στο οποίο όλοι, λίγο ή πολύ, έχουν μερίδιο ευθύνης.

Aπό την Εφημερίδα των Συντακτών