Άρθρο της Γενικής Γραμματέα Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στην εφημερίδα Νέα Σελίδα

Η πρωτοβουλία της κυβέρνησης για προαιρετική εφαρμογή της Σαρία στους Έλληνες πολίτες που ανήκουν στη μουσουλμανική μειονότητα της Θράκης αποτελεί ένα ακόμη σημαντικό βήμα για την προαγωγή και προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη χώρα.
Το ζήτημα της εφαρμογής της Σαρία σε μια μερίδα Ελλήνων πολιτών έχει απασχολήσει έντονα την εθνική νομολογία και την νομική επιστήμη, ενώ ταυτόχρονα έχει αποτελέσει αντικείμενο πολιτικού και κοινωνικού διαλόγου εντός και εκτός της μουσουλμανικής μειονότητας. Πρέπει δε να σημειωθεί ότι πέρα από τη δικαιοπολιτική διάσταση του ζητήματος, η εφαρμογή της Σαρία έχει ουσιαστικές επιπτώσεις στην καθημερινή ζωή των μελών της μειονότητας, καθώς αφορά τον τρόπο που παντρεύονται, χωρίζουν, κληρονομούν κλπ.
Αυτό που πολλοί συμπολίτες μας δεν γνωρίζουν είναι ότι σε ορισμένες αστικές υποθέσεις των Ελλήνων πολιτών που ανήκουν στη μουσουλμανική μειονότητα της Θράκης εφαρμόζεται η Σαρία και όχι το κοινό αστικό δίκαιο και οι διαφορές μεταξύ των μερών επιλύονται από τον Μουφτή. Ειδικότερα, το σχετικό νομοθέτημα (ν. 1920/1991), προβλέπει ότι ο Μουφτής ασκεί δικαιοδοσία μεταξύ των μελών της μουσουλμανικής μειονότητας που ζουν στην περιφέρειά του επί γάμων, διαζυγίων, διατροφών, επιτροπειών κλπ, εφ’ όσον οι σχέσεις αυτές διέπονται από τον Ιερό Μουσουλμανικό Νόμο. Οι σχετικές αποφάσεις του Μουφτή επί υποθέσεων αμφισβητούμενης δικαιοδοσίας εκτελούνται μόνο κατόπιν σχετικής δικαστικής απόφασης που εκδίδεται κατά την εκουσία δικαιοδοσία. Έχει δε κριθεί από τα εθνικά δικαστήρια ότι η Σαρία εφαρμόζεται σε αστικές υποθέσεις των μελών της μουσουλμανικής μειονότητας, ακόμη κι αν οι ενδιαφερόμενοι έχουν εκφράσει, άμεσα ή έμμεσα, την επιθυμία τους να υπαχθούν στο κοινό αστικό δίκαιο. Για παράδειγμα, ακόμη και στην περίπτωση που κάποιος είχε συντάξει διαθήκη, τα εθνικά δικαστήρια έχουν κρίνει ότι η κληρονομική διαδοχή του πρέπει να γίνει σύμφωνα με τη Σαρία.
Αυτή η οριζόντια και άνευ άλλου τινός εφαρμογή της Σαρία στα μέλη της μουσουλμανικής μειονότητας της Θράκης δεν ανταποκρίνεται πλέον στις ανάγκες και τις απαιτήσεις της σύγχρονης ελληνικής κοινωνίας, αναπόσπαστο μέρος της οποίας είναι και η μουσουλμανική μειονότητα της Θράκης. Τα έθιμα και οι παραδόσεις της μουσουλμανικής μειονότητας ήταν και είναι απολύτως σεβαστά από την ελληνική Πολιτεία. Ωστόσο, ένα σύγχρονο κράτος οφείλει να σέβεται και να προστατεύει επίσης το δικαίωμα των πολιτών του να επιλέγουν ελεύθερα εάν και σε ποιο βαθμό θα εφαρμόζουν τέτοιου είδους έθιμα και παραδόσεις.
Έτσι, με την παρούσα νομοθετική πρωτοβουλία, η κυβέρνηση προτείνει το εξής:
Εφαρμογή του Αστικού Κώδικα σε όλες τις αστικές υποθέσεις των μελών της μουσουλμανικής μειονότητας, εκτός εάν αμφότερα τα μέρη σε μια υπόθεση (π.χ. στην περίπτωση του διαζυγίου) συμφωνήσουν να υπαχθούν στη Σαρία. Εάν έστω και ένα από τα δύο μέρη δεν συμφωνεί, η υπόθεση υπάγεται στη δικαιοδοσία των τακτικών πολιτικών δικαστηρίων.
Το ίδιο θα ισχύει και για την κληρονομική διαδοχή: μόνο εάν ο διαθέτης το επιλέξει, με ρητή δήλωσή του, η οποία είναι μάλιστα ελεύθερα ανακλητή, θα εφαρμόζεται η Σαρία.
Για τις περιπτώσεις που τα μέρη συμφωνούν να εφαρμοστεί η Σαρία, θα εισαχθούν (με προεδρικό διάταγμα) ορισμένες δικονομικές εγγυήσεις, ώστε να κατοχυρώνονται πλήρως τα δικαιώματα των μερών κατά την επίλυση της συγκεκριμένης διαφοράς από τον Μουφτή.

Με αυτή τη ρύθμιση τα μέλη της μουσουλμανικής μειονότητας μπορούν πλέον να προκρίνουν τον τρόπο επίλυσης μιας διαφοράς που ταιριάζει καλύτερα στη δική τους περίπτωση και στις δικές τους πεποιθήσεις. Δεν υποχρεούνται να εφαρμόσουν ούτε το ένα σύστημα ούτε το άλλο: είναι απολύτως ελεύθεροι να επιλέξουν.
Από την άλλη πλευρά υπάρχει ο αντίλογος ότι η κυβέρνηση έπρεπε να προχωρήσει στην πλήρη κατάργηση της Σαρία. Με ιδιαίτερη εντούτοις προσοχή και ωριμότητα κρίθηκε ότι αυτό θα αποτελούσε μια μετατόπιση της έννομης τάξης από το ένα άκρο στο άλλο. Αντιθέτως, με τη ρύθμιση που προωθείται, η εφαρμογή της Σαρία εναπόκειται στην ελεύθερη κρίση και βούληση των ίδιων των μελών της μουσουλμανικής μειονότητας της Θράκης. Πιστεύω ακράδαντα ότι δεν υπάρχει πιο δημοκρατική επιλογή από αυτή.
Άλλωστε, η κυβέρνηση έχει εμπράκτως αποδείξει με διάφορα νομοθετήματα (όπως για παράδειγμα με το νόμο για το Σύμφωνο Συμβίωσης, το νόμο για την ταυτότητα φύλου κ.α.) ότι προωθεί την ιδιωτική αυτονομία και σέβεται την ιδιωτική βούληση του προσώπου. Αυτή η προσέγγιση αντανακλά μια σύγχρονη θεώρηση του δικαίου, που αντιλαμβάνεται τα άτομα ως αυτεξούσιες και ανεξάρτητες προσωπικότητες, ικανές να ρυθμίσουν τις διαπροσωπικές τους σχέσεις χωρίς περιττές νομοθετικές παρεμβάσεις, πλην αυτών που θεωρούνται απολύτως αναγκαίες για την προστασία των μερών, όπως για παράδειγμα αυτές που εισάγουν δικονομικές εγγυήσεις για την ενώπιον του Μουφτή διαδικασία.