Το 1952 χρονολογείται η προηγούμενη επίσκεψη Τούρκου Προέδρου στην Ελλάδα και τη Θράκη. Τότε ήταν ο Τζελάλ Μπαγιάρ ο οποίος ακολούθησε ακριβώς το ίδιο πρόγραμμα με επίσκεψη, αρχικά στην Αθήνα και στη συνέχεια στη Θράκη, ανταποδίδοντας επίσκεψη του βασιλικού ζεύγους στην Τουρκία. Η επίσκεψη εκείνη δεν είχε μόνο συμβολικό αλλά ιδιαίτερα ουσιαστικό χαρακτήρα.
Πριν από λίγα χρόνια, το 2012, ένα δώρο της “Τουρκικής Ένωσης Ξάνθης” προς τον τότε αντιπρόεδρο της τουρκικής κυβέρνησης είχε προκαλέσει μεγάλο θόρυβο και αντιδράσεις από διάφορους θρακιώτες και μη, που θεώρησαν μεγάλη πρόκληση μια φωτογραφία με μια τουρκική σημαία στο ρολόι της Ξάνθης.
Ο θόρυβος σταμάτησε απότομα όταν αποκαλύφθηκε ότι η φωτογραφία ήταν απολύτως αληθινή και προερχόταν από την υποδοχή του Τζελάλ Μπαγιάρ στην Ξάνθη το 1952 και απέδιδε και το κλίμα των σχέσεων που ήταν ιδιαίτερα θερμό. Και ήταν θερμό διότι η επίσκεψη εκείνη γινόταν σε ένα κλίμα μετεμφυλιακό και ψυχροπολεμικό με φόβο για τους βόρειους γείτονες και μια προσπάθεια σύγκλισης με το νατοϊκό σύμμαχο, Τουρκία. Ελάχιστα χρόνια πριν, στη διάρκεια του εμφυλίου, στη Θράκη δρούσε τάγμα του ΔΣΕ με μειονοτικούς υπό τον γνωστό Τούρκο φιλέλληνα Καπετάν Κεμάλ (Μιχρί Μπελί), που στη συνέχεια φυλακίστηκε στην Τουρκία.
”Αντικομμουνιστική” υστερία
Στο κλίμα εκείνο λοιπόν η βασιλική οικογένεια και, ιδιαίτερα η τότε Βασίλισσα Φρειδερίκη, είχαν πρωταγωνιστήσει στη σύσφιξη των σχέσεων με την τουρκική πλευρά και είχε εγκαινιαστεί και το μειονοτικό γυμνάσιο της Κομοτηνής “Τζελάλ Μπαγιάρ”, και πάλι μήνα Δεκέμβριο στη διάρκεια της επίσκεψης του Τούρκου Προέδρου. Ήταν ένα σχολείο που χτίστηκε σε χρόνο ρεκόρ των 4 μηνών. Τον Ιούνιο της ίδιας χρονιάς στην Άγκυρα η Βασίλισσα Φρειδερίκη είχε αναφέρει σε επίσημη δεξίωση, απευθυνόμενη στον Τ. Μπαγιάρ: «Εξοχότατε, ξεκίνησα να πραγματοποιήσω ένα σπουδαίο έργο, θα ιδρύσω ένα Λύκειο για τους Τούρκους της Δυτικής Θράκης». Στην ίδια ομιλία ζήτησε από τον Τούρκο Πρόεδρο να δώσει στο σχολείο το όνομά του για να τον τιμήσει, όπως και έγινε.
Το χρονικό ορόσημο του 1952 σημάδεψε την επέκταση της μειονοτικής εκπαίδευσης στο επίπεδο της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης καθώς ακολούθησε η στέγαση του μειονοτικού γυμνασίου της Ξάνθης, σχολεία που λειτουργούν αδιάλειπτα έκτοτε. Ήταν όμως η περίοδος μιας αντικομμουνιστικής υστερίας, στη διάρκεια της οποίας η ελληνική πολιτεία προσπάθησε να ομογενοποιήσει τη μειονότητα της Θράκης ως τουρκική ανεξαρτήτως καταγωγής, η περίοδος που οι ταμπέλες με την ένδειξη “μειονοτικό σχολείο” κατέβαιναν για να ανέβουν οι ταμπέλες “τουρκικό σχολείο”.
Κατά μια εντυπωσιακή σύμπτωση, όσοι κυριαρχούνται σήμερα από τις ίδιες ιδεολογικές και αντικομμουνιστικές αντιλήψεις υποστηρίζουν ακριβώς το αντίθετο και στοχοποιούν οποιαδήποτε αναφορά της λέξης “τουρκικός”. Τότε πάντως η αλλαγή της στάσης και τα εγκαίνια του Γυμνασίου Τζελάλ Μπαγιάρ χαρακτηρίστηκαν από τους δύο αρχηγών των κρατών σύμβολο της ελληνοτουρκικής φιλίας, κατά τις επίσημες προσφωνήσεις πριν ο Τούρκος Πρόεδρος κόψει την κορδέλα των εγκαινίων.
Εντελώς διαφορετικό κλίμα
Το ρολoi της Ξάνθης στην υποδοχή του 1952 κλίμα της επίσκεψης του Τούρκου Προέδρου είναι εντελώς διαφορετικό, τόσο γιατί η τουρκική πολιτική σκηνή σήμερα βρίσκεται σε παρατεταμένη ανωμαλία και κυνήγι μαγισσών όσο και γιατί οι ελληνοτουρκικές σχέσεις έχουν περάσει από διαφορετικά κύματα και περίοδους φιλίας και εχθρότητας ενώ παραμένουν σοβαρές διαφορές. Φαίνεται πάντως ότι ο Ερντογάν προσπαθεί να προσεγγίσει την Ευρώπη μέσω της Ελλάδα, αφού οι σχέσεις του έχουν διακοπεί εξαιτίας της στάσης του σε μια σειρά από ζητήματα.
