Τα «ψιλά γράμματα» του νομοσχεδίου «ΕΛΕΓΧΟΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΔΟΜΗΜΕΝΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ».
Μέρος 1ο: Γιατί με βάση το άρθρο 82 του νομοσχεδίου θα μπορεί να ακυρωθεί οποιαδήποτε μεταβίβαση ή μίσθωση ακινήτου.
Για το νομοσχέδιο του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας «ΕΛΕΓΧΟΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΔΟΜΗΜΕΝΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ» που κατατέθηκε στην Βουλή στις 20-9-2017 έχει ασκηθεί σφοδρή κριτική για αρκετές διατάξεις του, όπως π.χ. αυτή που απαιτεί την εκπόνηση μελέτης στατικής επάρκειας του τακτοποιούμενου αυθαιρέτου κτιρίου, ή αυτή που απαιτεί για τις μισθώσεις ακινήτων βεβαίωση μηχανικού ότι δεν υπάρχουν αυθαίρετες κατασκευές στο προς μίσθωση ακίνητο και άλλες. Ωστόσο υπάρχουν και μερικές διατάξεις που ενώ θα προκαλέσουν πολύ σοβαρά προβλήματα κατά την εφαρμογή τους, περνούν απαρατήρητες και κανένας δεν τις σχολιάζει. Στην σειρά αυτών των άρθρων θα γίνει εμπεριστατωμένη παρουσίαση τέτοιων διατάξεων καθώς και προτάσεις για την διόρθωσή τους.
Το νομοσχέδιο περιλαμβάνει δύο θεμελιώδεις διατάξεις που η μία έρχεται σε ευθεία αντίθεση με την άλλη: το άρθρο 82, το οποίο απαγορεύει την μεταβίβαση ή την μίσθωση ακινήτου στο οποίο έχει εκτελεστεί οποιαδήποτε αυθαίρετη κατασκευή (ακόμη και μια βρύση στην αυλή, όπως θα αναλυθεί πιο κάτω) και το άρθρο 83 το οποίο ακυρώνει το άρθρο 82 και επιτρέπει την μεταβίβαση ακόμη και αν υπάρχουν αυθαίρετες κατασκευές, αρκεί αυτές οι αυθαίρετες κατασκευές να μην επηρεάζουν την επιφάνεια και το ύψος του κτιρίου. Η αντίφαση αυτή είναι κληρονομιά από τον Ν. 4014/2011, η οποία συνεχίστηκε στον Ν. 4178/2013 και αν δεν καταργηθεί, θα γίνει πηγή σοβαρών προβλημάτων στο μέλλον, με προσφυγές στα δικαστήρια για ακυρώσεις μεταβιβάσεων και μισθώσεων.
Για να γίνει κατανοητό το παραπάνω θα πρέπει να πάρουμε τα πράγματα με την σειρά και να ακολουθήσουμε την δαιδαλώδη διαδρομή των διατάξεων που οδηγούν στην αντίφαση. Το άρθρο 82 ορίζει ρητά ότι:
Ας δούμε τώρα τι περιλαμβάνει η έννοια «αυθαίρετη κατασκευή» του άρθρου 81 παρ. 1 του νομοσχεδίου που αναφέρει η παραπάνω διάταξη:
Τι είναι όμως αυτές οι «πολεοδομικές παραβάσεις», οι οποίες κατά το άρθρο 81 περιλαμβάνονται στην έννοια της «αυθαίρετης κατασκευής» και άρα κατά το άρθρο 82 απαγορεύουν την μεταβίβαση ή μίσθωση ενός ακινήτου;
Στην παρ. 3 του άρθρου 81 απαριθμούνται 7 περιπτώσεις «πολεοδομικών παραβάσεων μεταξύ των οποίων δύο, η (ε) και η (στ), τι οποίες θα δούμε στα επόμενα κεφάλαιο πιο αναλυτικά.
Μερικές ενδεικτικές «πολεοδομικές παραβάσεις» της περίπτωσης (ε)
Για να καταλάβουμε τι αφορά η περίπτωση (ε) των «πολεοδομικών παραβάσεων» θα πρέπεινα ανατρέξουμε λίγο πιο πίσω στο νομοσχέδιο, στο άρθρο 29. Στην παρ. 2 του άρθρου 29 απαριθμούνται 34 εργασίες (από α’ μέχρι κδ΄), για την εκτέλεση των οποίων απαιτείται αντί για έκδοση οικοδομικής άδειας η έκδοση «έγκρισης εργασιών μικρής κλίμακας». Μεταξύ των εργασιών αυτών περιλαμβάνονται και οι εργασίες:
Σύμφωνα λοιπόν με το άρθρο 81 του νομοσχεδίου, η ύπαρξη στο οικόπεδο ή γήπεδο οποιασδήποτε κατασκευής από τις παραπάνω (π.χ. γεώτρηση, πέργκολα, διάνοιξη παραθύρου, αλλά και κοπή δέντρου!), η οποία εκτελέστηκε χωρίς την έκδοση «έγκρισης εργασιών μικρής κλίμακας», χαρακτηρίζεται ως «πολεοδομική παράβαση» και άρα «αυθαίρετη κατασκευή» και επομένως σύμφωνα με το άρθρο 82 του νομοσχεδίου απαγορεύει την μεταβίβαση ή την μίσθωση του κτιρίου και σε περίπτωση που πραγματοποιηθεί την καθιστά «απολύτως άκυρη»!
Ενδεικτικές εργασίες της περίπτωσης (στ) των «πολεοδομικών παραβάσεων»
Η περίπτωση (στ) των «πολεοδομικών παραβάσεων» αφορά τις παραβάσεις των διατάξεων του Κτιριοδομικού Κανονισμού. Ο Κτιριοδομικός Κανονισμός εγκρίθηκε το 1989, τροποποιήθηκε και συμπληρώθηκε αρκετές φορές μέχρι τώρα και σήμερα περιλαμβάνει 39 άρθρα, τα οποία ορίζουν απαιτήσεις που θα πρέπει να τηρούνται σε κάθε κτίριο. Οι απαιτήσεις αυτές είναι από πολύ σοβαρές (π.χ. απαιτήσεις αντοχής και ασφάλειας) έως εντελώς επουσιώδεις (π.χ. θέσεις και διαστάσεις των γραμματοκιβωτίων). Το νομοσχέδιο δεν κάνει διάκριση μεταξύ των διατάξεων και αναφέρεται γενικά στις «παραβάσεις των διατάξεων του κτιριοδομικού κανονισμού». Ας δούμε λοιπόν μερικές διατάξεις του:
Δηλ. αν σε ένα κτίριο ένας τοίχος ή ένα κούφωμα δεν έχει επαρκή ηχομόνωση ή παρουσιάζει βλάβες από την υγρασία, τότε κατά το νομοσχέδιο υπάρχει «πολεοδομική παράβαση» και άρα κατά το άρθρο 82 δεν επιτρέπεται η μεταβίβαση ή η μίσθωσή του κτιρίου, σε περίπτωση δε που πραγματοποιηθεί την καθιστά «απολύτως άκυρη»!
Δηλ. αν σε ένα κτίριο κάποιο σκαλοπάτι μια σκάλας διαφέρει στο ύψος από κάποιο άλλο της ίδιας σκάλας περισσότερο από μισό ή στο πλάτος περισσότερο από ένα εκατοστό, τότε κατά το νομοσχέδιο υπάρχει «πολεοδομική παράβαση» και άρα κατά το άρθρο 82 δεν επιτρέπεται η μεταβίβαση ή η μίσθωσή του κτιρίου σε περίπτωση δε που πραγματοποιηθεί την καθιστά «απολύτως άκυρη»!
Δηλ. αν σε ένα κτίριο είτε δεν υπάρχει γραμματοκιβώτιο είτε αυτό δεν έχει τοποθετηθεί όπως ορίζει ο Κτιριοδομικός Κανονισμός ή δεν έχει τις διαστάσεις που προβλέπει ο ΕΛΟΤ, τότε κατά το νομοσχέδιο υπάρχει «πολεοδομική παράβαση» και άρα κατά το άρθρο 82 δεν επιτρέπεται η μεταβίβαση ή η μίσθωσή του κτιρίου!
Και τι πρέπει να γίνει για να επιτραπεί η μεταβίβαση ή η μίσθωση ενός κτιρίου που έχει «πολεοδομικές παραβάσεις»; Σύμφωνα με το άρθρο 96 του νομοσχεδίου οι παραβάσεις αυτές υπάγονται στην κατηγορία 3 των αυθαιρέτων κατασκευών και μπορεί ο ιδιοκτήτης του κτιρίου να αναθέσει σε ένα μηχανικό να κάνει την τακτοποίηση των «αυθαιρέτων του» -και φυσικά να τον πληρώσει- και να καταβάλει στο δημόσιο παράβολο 250 €:
Όταν ο νομοθέτης παραβαίνει τον ίδιο τον νόμο του!
Επειδή οι συντάκτες του προς ψήφιση νομοσχεδίου (όπως και οι συντάκτες του Ν. 4014/11 και του Ν. 4178/13) καταλαβαίνουν ότι με ένα τόσο διευρυμένο ορισμό της έννοιας «αυθαίρετη κατασκευή» δεν υπάρχει ούτε ένα κτίριο «νόμιμο» και άρα θα οδηγούσαν τις μεταβιβάσεις και τις μισθώσεις σε αδιέξοδο, αντί να περιορίσουν την έννοια «αυθαίρετη κατασκευή» που την διεύρυναν με ορισμούς όπως αυτούς των «πολεοδομικών παραβάσεων» του νομοσχεδίου, συνέχισαν την λύση που σκαρφίστηκαν οι συντάκτες του Ν. 4014/2011 και του Ν. 4178/2013: να ακυρώσουν τις απαγορεύσεις του άρθρου 82 με το άρθρο 83! Σύμφωνα με το άρθρο 83 επιτρέπεται η μεταβίβαση ακινήτου ακόμη και αν έχει αυθαίρετες κατασκευές (κατά παράβαση δηλ. του άρθρου 82!), αρκεί οι αυθαίρετες κατασκευές να μην παραβιάζουν την επιφάνεια, το ύψος και την χρήση του κτιρίου. Δηλ. περιορίζει τον έλεγχο του μηχανικού –και σωστά- μόνο στα κτίρια, χωρίς δηλ. να εξετάζεται αν υπάρχουν άλλες αυθαίρετες κατασκευές στον περιβάλλοντα χώρο (βρύσες, παγκάκια, πλακοστρώσεις κλπ.) και χωρίς να εξετάζεται αν υπάρχουν παραβάσεις του κτιριοδομικού κανονισμού:
Η αντίφαση ανάμεσα στα άρθρα 82 και 83 θα γίνει πηγή σοβαρών προβλημάτων και πρέπει οπωσδήποτε να απαλειφθεί
Το τι θα συμβεί στο μέλλον δεν είναι δύσκολο να το προβλέψει κανείς: οποιοσδήποτε θελήσει να ακυρώσει μια μεταβίβαση που έγινε με βάση την βεβαίωση του άρθρου 83 (ότι «δεν έχουν εκτελεστεί αυθαίρετες κατασκευές καθ’ υπέρβαση της δόμησης, της κάλυψης και του ύψους της ιδιοκτησίας») δεν θα έχει παρά να εντοπίσει μια και μόνο παράβαση του κτιριοδομικού κανονισμού (π.χ. διαφορά στο ύψος ενός σκαλοπατιού μεγαλύτερη από μισό εκατοστό ή στο πλάτος μεγαλύτερη από ένα εκατοστό) η μια κατασκευή στην αυλή (π.χ. μια βρύση) που έγινε χωρίς «έγκριση εργασιών μικρής κλίμακας, δηλ. «πολεοδομικές παράβασης» κατά το νομοσχέδιο και επομένως «αυθαίρετες κατασκευές» και να επικαλεστεί την απόλυτη ακυρότητα της μεταβίβασης που επιβάλει το άρθρο 82, λόγω της ύπαρξης αυθαίρετης κατασκευής. Και φυσικά τα δικαστήρια θα είναι υποχρεωμένα ή να δεχθούν την ακυρότητα ή να παραβούν τον νόμο και να μην εφαρμόσουν το άρθρο 82!
Η λύση στο πρόβλημα της αντίφασης μεταξύ των άρθρων 82 και 83 είναι ή να προσαρμοστεί το άρθρο 83 στο άρθρο 82 ή να προσαρμοστεί το άρθρο 82 στο άρθρο 83.
Στην πρώτη περίπτωση θα πρέπει η βεβαίωση του μηχανικού να μην περιορίζεται μόνο στην μη ύπαρξη αυθαιρέτων καθ΄ υπέρβαση της δόμησης, της κάλυψης και του ύψους της ιδιοκτησίας αλλά να περιλαμβάνει και την μη ύπαρξη «πολεοδομικών παραβάσεων». Οπότε προκειμένου να γίνει μεταβίβαση θα πρέπει ο μηχανικός να περάσει όλο το κτίριο από εξονυχιστικό έλεγχο και να μην του ξεφύγει απολύτως τίποτα! Και αν διαπιστώσει ότι υπάρχει οποιαδήποτε «πολεοδομική παράβαση» να υποχρεώσει τους ιδιοκτήτες πρώτα να την τακτοποιήσουν και ύστερα να χορηγήσει την βεβαίωση για την μεταβίβαση. Δεν είναι όμως παράλογο να πρέπει να πληρώσουν το πρόστιμο και το κόστος του μηχανικού για την τακτοποίηση π.χ. μιας «αυθαίρετης σκάλας» η οποία σύμφωνα με το νομοσχέδιο χαρακτηρίζεται «αυθαίρετη» γιατί τα σκαλοπάτια της δεν έχουν όλα το ίδιο ύψος ή ένα «αυθαίρετο» παράθυρο το οποίο σύμφωνα με το νομοσχέδιο χαρακτηρίζεται «αυθαίρετο» γιατί δεν είναι αρκετά στεγανό;
Στην δεύτερη περίπτωση –αυτό προτείνεται από τον συντάκτη του άρθρου- είναι: α) να τροποποιηθεί το άρθρο 82 και να διατυπωθεί όπως και το άρθρο 83 και β) να καταργηθεί από το άρθρο 81 παρ. 1 η κατηγορία «πολεοδομικές παραβάσεις»:
Αν οι συντάκτες του νομοσχεδίου επιμένουν στην διατήρηση της έννοιας «πολεοδομικές παραβάσεις», τουλάχιστον ας αφαιρέσουν από αυτήν τις παραβάσεις των διατάξεων του Κτιριοδομικού Κανονισμού ή έστω, αν επιμένουν να τις συμπεριλάβουν, ας επιλέξουν και να αναφέρουν συγκεκριμένα ποιες παραβάσεις του Κτιριοδομικού Κανονισμού περιλαμβάνονται στην έννοια «πολεοδομικές παραβάσεις» και όχι να χρησιμοποιούν την γενική και αόριστη διατύπωση «παραβάσεις του Κτιριοδομικου Κανονισμού», η οποία θα οδηγήσει στο παράλογο κυνήγι των «αυθαίρετων» σκαλοπατιών ή παραθύρων. Εκτός και αν ο σκοπός του νομοσχεδίου είναι η είσπραξη του παραβόλου των 250 € από την τακτοποίηση τέτοιων «αυθαιρέτων».
Του Τριαντάφυλλου Σφυρή
Πολιτικού μηχανικού
tsfiris@gmail.com
Ξάνθη 4 Οκτωβρίου 2017