Η Καταλονία ήρθε στην επιφάνεια με τα γεγονότα που σημάδεψαν το δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία της αυτόνομης περιοχής της Ισπανίας.
Όμως οι Καταλανοί δεν είναι άγνωστος λαός στην ελληνική ιστορία καθώς ενεπλάκησαν με το Βυζάντιο μετά την περίοδο της φραγκοκρατίας και είχαν παρουσία στην περιοχή στη διάρκεια του 14ου αιώνα, ιδιαίτερα στη Βόρεια Ελλάδα και στη Θράκη από το 1305 ώς το 1307.
Η Ξάνθη φαίνεται ότι συνδέεται με τους Καταλανούς μέσω του Πόρτο Λάγους, το οποίο πολιόρκησαν, σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία οι ιππότες της “Καταλανικής Εταιρίας”. Τον Ιούνιο του 1307 αναφέρεται από τις πηγές ότι πραγματοποιήθηκε μια καταλανική πολιορκία του locus Asperosa (Πόρτο Λάγος), ανάμεσά του και το μετόχι του Αγίου Νικολάου στον περιγραφόμενο ως κόλπο ανάμεσα σε δύο ακρωτήρια.
Η “Καταλανική Εταιρία” (ή κομπανία) είχε ιδρυθεί από το Ναίτη Ιππότη, καταλανικής καταγωγής Ρογήρο ντε Φλορ ως μισθοφορικός στρατός και συνολικά 5.000 από αυτούς συμμάχησαν με το βυζαντινό αυτοκράτορα Aνδρόνικο Γ’ και πήγαν στην Κωνσταντινούπολη για να τον ενισχύσουν στην προσπάθεια να διατηρήσει την καταρρέουσα αυτοκρατορία. Τα σχέδια δεν ευοδώθηκαν και κατέληξαν να λεηλατούν επαρχίες στη Μικρά Ασία και τη Θράκη.
Ποιο ήταν οι Καταλανοί που βρέθηκαν στη Θράκη:
Επαγγελματίες μισθοφόροι, οι Καταλανοί (ή αλμογάβαροι) είχαν προσληφθεί από τον αυτοκράτορα Ανδρόνικο Γ΄για να πολεμήσουν εναντίον των Οθομανών στη Μικρά Ασία. Μετά την αδυναμία του όμως να συνεχίσει την καταβολή των μισθών τους, εκτράπηκαν σε λεηλασίες των μικρασιατικών επαρχιών και της Θράκης. Το 1307 εγκαταστάθηκαν στη Χαλκιδική και άρχισαν ληστρικές επιδρομές εναντίον των μονών του Αγίου Όρους και των γύρω περιοχών. Από τις 180 μονές που υπήρχαν τον ΙΑ΄ αιώνα, μόνον 25 διατηρήθηκαν τον ΙΔ΄ αιώνα. Το 1308 οι Καταλανοί επιτέθηκαν εναντίον της Θεσσαλονίκης, δεν μπόρεσαν όμως να την καταλάβουν εξαιτίας της οχυρώσεώς της. Στράφηκαν τότε προς τη Νότιο Ελλάδα και κατέλαβαν την Αθήνα.
William Miller, Η Φραγκοκρατία στην Ελλάδα, εκδόσεις “Ελληνικά Γράμματα”
