Επιχειρώντας να διαχωρίσουμε το παγκόσμιο, το ευρωπαϊκό και το εθνικό επίπεδο στα γεγονότα που σημάδεψαν το 2015, είναι προφανής η διαπίστωση ότι αυτά συμπλέκονται σε μεγάλο βαθμό καθώς τη χρονιά, που ολοκληρώθηκε, οι εγχώριες εξελίξεις είχαν καθοριστική αλληλεπίδραση τόσο με τις ευρωπαϊκές όσο και με τις παγκόσμιες. Λόγω γεωπολιτικής θέσης, αλλά και λόγω της καίριας εμπλοκής της χώρας στη δίνη της κρίσης χρέους στην ευρωζώνη, η Ελλάδα πρωταγωνίστησε, είτε επειδή διεκδίκησε αυτό το ρόλο, είτε επειδή μοιραία κλήθηκε να διαχειριστεί κρίσιμα ζητήματα.
Το «άστρο» του Τσίπρα
Πιο αναλυτικά, η χρονιά που πέρασε σημαδεύτηκε από την προσωπικότητα του Αλέξη Τσίπρα. Το «άστρο» του ανέτειλε, όπως αναμενόταν εδώ και χρόνια, ενώ το παγκόσμιο ενδιαφέρον που προκάλεσε η εκλογή του πρώτου αριστερού ηγέτη στην Ευρώπη, τον κατέστησε ένα από τα πρόσωπα της χρονιάς. Αλλά το φορτίο δεν είναι μόνο θετικό. Πέρα από την ακτινοβολία και τον ενθουσιασμό του περασμένου Γενάρη, στο πρώτο μισό του χρόνου η κυβέρνηση Τσίπρα απείλησε τις ευρωπαϊκές ισορροπίες, αλλά έκανε και σοβαρά λάθη απειρίας. Συγκέντρωσε τα φώτα, έφτασε στο σημείο μηδέν με το κρίσιμο δημοψήφισμα, αλλά στη συνέχεια προσγειώθηκε με τρόπο ανώμαλο, διαψεύδοντας μεγάλο μέρος των προεκλογικών εξαγγελιών και των προσδοκιών που δημιούργησε στην κοινωνία. Πάντως το ένστικτο επιβίωσης, οι εξελίξεις που προκαλεί στους αντιπάλους, οι διαδοχικές και άνετες εκλογικές νίκες του, ακόμη και μετά από διασπάσεις, καθώς και η προφανής δημοφιλία του, ακόμη και μετά από την κατάρρευση της μαξιμαλιστικής ρητορικής, τον έχουν καταστήσει απόλυτο κυρίαρχο του πολιτικού παιχνιδιού στη χώρα και σοβαρό παίκτη στην Ευρώπη, την εμπιστοσύνη της οποίας απολαμβάνει – τουλάχιστον- σε αυτή τη χρονική στιγμή.
Η Ελλάδα κυριάρχησε στις συζητήσεις της Ευρώπης και, μετά την εξαντλητική διαπραγμάτευση, πράγματι, έχει ανοίξει μια «ρωγμή». Οι σοσιαλιστικές κυβερνήσεις του Νότου αλλάζουν στάση και αμφισβητούν το μονόδρομο της Μέρκελ, ενώ οι συντηρητικές κυβερνήσεις πληρώνουν τις πολιτικές λιτότητας με απώλεια της πλειοψηφίας στα κοινοβούλια της Ιβηρικής. Ας μη γελιόμαστε όμως, οι πολιτικές λιτότητας συνεχίζουν να κυριαρχούν τόσο στην Ελλάδα όσο και στον υπόλοιπο Νότο και οι προοπτικές παραμένουν δύσκολες, παρά την προφανή ριζοσπαστικοποίηση όλο και μεγαλύτερου μέρους των ευρωπαϊκών κοινωνιών.
Η Ευρώπη, ταυτόχρονα, παραμένει στο επίκεντρο μιας τεράστιας διεθνούς προσφυγικής κρίσης, την οποία προκαλούν οι επεμβάσεις των ΕΕ και ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή, απόρροια κυρίως του αποικιοκρατικού παρελθόντος, της διαρκούς και επεκτεινόμενης κατάλυσης των κοσμικών καθεστώτων και της απόλυτης έκρηξης του ριζοσπαστικού Ισλάμ που εισβάλει στην Ευρώπη με στόχο να απειλήσει τις δημοκρατικές ελευθερίες και την πρόοδο που έχει συντελεστεί στο δυτικό κόσμο. Όλη αυτή η πρωτοφανής αστάθεια έχει στο επίκεντρο και πάλι την Ελλάδα, που καλείται να διαχειριστεί ένα διεθνές ζήτημα όπως το προσφυγικό, που ξεπερνά τις αντοχές της, με ορατό τον κίνδυνο να συνθλιβεί σε περίπτωση που διαταραχτούν οι ισορροπίες και η Ευρώπη συνεχίσει την αδιαφορία της.
Είναι ίσως η πιο απλοϊκή προσέγγιση και ακτινογραφία των σύνθετων ζητημάτων που καθορίζουν σήμερα την κατάσταση στο εσωτερικό της χώρας και τη θέση της στο ευρύτερο περιβάλλον.
Ένας χρόνος “απεξάρτησης” από τον παλαιοκομματισμό
Ακόμη και μέσα στη χώρα όμως, παρά τις περί του αντιθέτου διαβεβαιώσεις της κυβέρνησης, μόλις δύο μήνες μετά τις εκλογές εντείνονται οι πιέσεις στο πολιτικό σύστημα για οικουμενικές και άλλες λύσεις, ενώ σε ένα σχήμα οξύμωρο η Ευρώπη φαίνεται να αδιαφορεί για τις ανασφάλειες των πολιτικών χώρων που συρρικνώνονται σταθερά τα τελευταία χρόνια και «βολεύεται» με αυτή την –ομολογουμένως- παράδοξη κυβερνητική συμμαχία, όσο εφαρμόζει τις πολιτικές της. Όμως εντείνεται και η αποσύνδεση της κοινωνίας από την πολιτική, καθώς η σαρωτική δυναμική του παρελθόντος για τα κόμματα έχει εκλείψει. Για την ίδια την Αριστερά και τη χώρα, αν κάτι ουσιαστικό (ή αριστερό) μπορεί να γίνει σε αυτή τη θητεία που δοκιμάζει τις αντοχές του ΣΥΡΙΖΑ και της κοινωνίας είναι κάποιες μεταρρυθμίσεις, όπως πρόσφατα η αυτονόητη επέκταση του συμφώνου συμβίωσης, όπου η υποκρισία αρκετών πολιτικών δυνάμεων κατέδειξε με σαφήνεια και τις δυνατότητες που έχει ο κάθε χώρος στη στήριξη ενός εκσυγχρονιστικού προγράμματος.
Και για το λόγο αυτό, είναι απολύτως βέβαιο ότι οι όποιες – αποτυχημένες στο παρελθόν- λύσεις οικουμενικού ή τεχνοκρατικού χαρακτήρα, το μόνο που μπορούν να επιτύχουν είναι να αναστείλουν την όποια μεταρρύθμιση και προσπάθεια απεξάρτησης της χώρας από τον παλαιοκομματισμό και τις πελατειακές αντιλήψεις – στην οποία όμως θα δοκιμαστεί ο Τσίπρας και η κυβέρνησή του. Η επάνοδος των δυνάμεων αυτών στην εξουσία αυτό το αποτέλεσμα θα είχε και θα ήταν από ριψοκίνδυνη ως καταστροφική για μια χώρα που δε διαθέτει ακόμη ούτε δημόσια διοίκηση και κράτος, αλλά ούτε στοιχειώδη παραγωγική βάση και αναπτυξιακή υποδομή. Μια χώρα κατεστραμμένη δηλαδή, για την οποία ευθύνονται όσοι ερίζουν για να τη σώσουν και όσοι διαφήμισαν ότι εκπροσωπούν ακριβώς αυτή την τάση του πολιτικού συστήματος, δηλαδή τον «αστικό εκσυγχρονισμό».
Σοβαρές ανατροπές στην περιοχή της ΑΜΘ
Οι πολιτικές ανακατατάξεις συνεχίζονται ενώ ειδικά στην περιοχή της Θράκης, αυτό που μένει από τις διαδοχικές πολιτικές μάχες είναι η σαρωτική επικράτηση του ΣΥΡΙΖΑ, μετά και τις τελευταίες εκλογές, όπου ελέγχει απόλυτα πλέον το παιχνίδι, ενώ έχει επιτύχει (σε ένα συνδυασμό δυναμικής, τύχης και λαθών των αντιπάλων) να εκτοπίσει, έστω και προσωρινά, από το πολιτικό σκηνικό της περιοχής δύο ισχυρούς πολιτικούς παράγοντες, όπως οι Ε. Στυλιανίδης και Α. Κοντός. Το στοίχημα προφανές και, μάλιστα, καθώς το ενδεχόμενο αλλαγής των συσχετισμών στη Βουλή με νέες εκλογές είναι μακρινό, ακόμη και αν υπάρξουν αλλαγές σε κυβερνητικά σχήματα, αυτά θα αντλήσουν δυνάμεις από την υπάρχουσα Βουλή. Έτσι το επόμενο διάστημα παραμένει ενδιαφέρον όσο και κρίσιμο για την Περιφέρεια, ενώ το πολιτικό προσωπικό ανανεώθηκε σε συντριπτικό ποσοστό τα τελευταία χρόνια, κάτι που θετικά μπορεί να εκληφθεί σε κάθε περίπτωση.
Η αυτοδιοίκηση, τέλος, παράλληλα με τη δική της αυτοτελή πορεία – η οποία παρά τις γκρίνιες είναι σε μεγάλο βαθμό εξασφαλισμένη από την εποχή του «Καλλικράτη»- επιχειρεί να προσαρμοστεί σε ένα πολιτικό περιβάλλον που είναι άγνωστο και, φαινομενικά, ίσως να φαίνεται εχθρικό στην κεντρική πολιτική σκηνή. Εκεί θα δοκιμαστούν τόσο οι παράγοντες της αυτοδιοίκησης όσο και οι τοπικοί βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ, που κυριαρχούν απόλυτα. Βέβαια, στο βαθμό που η κυβερνητική συνεργασία με τους ΑΝΕΛ αφήνει ανοιχτά πεδία και προοπτικές για τους ανθρώπους της Αριστεράς, καθώς ένα από τα κρίσιμα ζητήματα ισορροπίας και συνεργασίας για την κυβέρνηση της συμμαχίας ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ είναι η Θράκη. Όλα αυτά θα κριθούν άμεσα καθώς ένας χρόνος κυβέρνησης είναι ήδη ένα πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα για να ζητηθεί μεγαλύτερη πίστωση χρόνου.
Σίγουρα πάντως το 2015 ήταν μια χρονιά μεγάλων πολιτικών ανακατατάξεων, που φαίνεται να εδραιώνει την αντίληψη ότι η χώρα και το διεθνές περιβάλλον δεν θα είναι αυτό που θεωρούσαμε δεδομένο τα τελευταία 40, τουλάχιστον, χρόνια.
Γιάννης Σιδηρόπουλος
isidister@gmail.com
Από την Εφημερίδα «Παρατηρητής της Θράκης»
