Ενδιαφέροντα και σοβαρά μηνύματα είναι αυτά που αναμένεται να δώσει η κάλπη στις προσεχείς εκλογές. Σε μια αναμέτρηση, όπου ο κόσμος με την ψήφο του θα διασώσει το κατεστημένο πολιτικό σύστημα ή θα εκκινήσει τη διαδικασία αναμόρφωσης – κατάρρευσής (;) του. Όμως σίγουρα οι εκλογές γίνονται στην αρχή ενός δεδομένου μετασχηματισμού του πολιτικού σκηνικού στη χώρα, όπου ο πολιτικός χρόνος συνεχίζει να τρέχει με φρενήρεις ρυθμούς.
Η μάχη των εκλογών έχει πολλά διλλήματα. ΠΑΣΟΚ ή ΝΔ (αρχέγονο), κόμματα εξουσίας ή μικρότερα, Αριστερά ή όχι, ΔΗΜΑΡ ή ΣΥΡΙΖΑ, ΛΑΟΣ η Χρυσή Αυγή για κάποιους. Πάντως αυτό που είναι δεδομένο και αποτυπώνεται αμυδρά στις δημοσκοπήσεις, εντονότερα στην κοινωνία και είναι ερωηματικό πως θα εκφραστεί στην κάλπη είναι η αναταραχή του πολίτη και η όποια αντίδραση απέναντι σε πολιτικό λόγο που εκφέρεται παραδοσιακά ή με επαναστατικά χαρακτηριστικά.
Εντυπωσιακά νούμερα τοπικά !
Στην Ξάνθη, η όποια πολιτική ανάλυση, συνήθως περιορίζεται στην επίκληση του παρασκηνίου, στον παραγοντισμό, στις «γραμμές», τους «μηχανισμούς» και τη συμπεριφορά κάθε τμήματος του πληθυσμού κάθε φορά (όχι αδικαιολόγητα ίσως). Όμως ίσως είναι η ώρα να μάθουμε να αναλύουμε τα δεδομένα με τρόπο πολιτικό, να τέμνουμε το πολιτικό σύστημα με αναλυτική σκέψη. H απολίτικη «αγανακτισμένη» στάση και η περιστασιακή διαμαρτυρία δεν αποτελούν πολιτική θέση αφού οι εκλογές έχουν δεδομένο και ουσιαστικό πολιτικό περιεχόμενο.
Τα ποσοστά και η σειρά των 4 πρώτων κομμάτων στην Ξάνθη θα συζητηθούν έντονα, αν εμπιστευτούμε τα δεδομένα και το πολιτικό feeling και κανείς δεν πρέπει να είναι σίγουρος!
Το ΠΑΣΟΚ είναι προφανές ότι παρουσιάζει τεράστια προβλήματα συσπείρωσης, η κομματική βάση έχει απομακρυνθεί αφήνοντας μόνο του τον Γραμματέα και το κόμμα εκφράζεται πλέον σε μεγάλο βαθμό από τον Αντιπεριφερειάρχη (που τραβάει το κουπί) και τους Δημάρχους. Στη ΝΔ κανείς δεν γνωρίζει τί θα μπορούσε να είναι επιτυχία. Ενδεχομένως και μία ψήφος πάνω από το 26% των προηγούμενων εκλογών θα ήταν επιτυχία, όμως οι αστάθμητοι παράγοντες είναι πολλοί και το βράδυ των εκλογών θα είναι πολλές οι εκτιμήσεις. Η τρίτη έδρα -που μετά από συνεχείς αναλύσεις μάλλον κατάλαβαν όλοι ότι ανήκει στο τρίτο κόμμα πλην εξαιρετικής έκπληξης και ποσοστού άνω του 45% για το πρώτο κόμμα στο Νομό- διεκδικείται από ΣΥΡΙΖΑ και ΔΗΜΑΡ και κλείνει προς μία κατεύθυνση ήδη.
Στα δε μικρότερα κόμματα τίποτε δεν είναι δεδομένο με το ΚΚΕ να αρκείται στα ποσοστά του ’09 χωρίς να εισπράττει διαμαρτυρία, το ΔΗΣΥ να βάζει υποψηφιότητα για υψηλά ποσοστά, με δεδομένο ότι έχει στο εσωτερικό του τον Τουρκές Χατζημεμίς, τους Οικολόγους να επιδιώκουν να βρεθούν στον πανελλαδικό μέσο όρο, τον ΛΑΟΣ απογυμνωμένο από στελέχη και τη Χρυσή Αυγή ερωτηματικό, ανάλογα και με τη συμπεριφορά των αποχωρησάντων του ΛΑΟΣ. Το κόμμα Καμμένου είναι επίσης ένα ερωτηματικό γιατί είναι άγνωστη η τροχιά του πανελλαδικά (δηλαδή εκτός Β’ Αθήνας) αν και φαίνεται ότι βρίσκεται σε καλό δρόμο. Τίποτε δεν θα εκπλήξει άλλωστε σε αυτές τις εκλογές.
Οι πιθανές ανατροπές στον τρόπο προσέγγισης του πολίτη με την πολιτική δεν θα επηρεάσουν στον ίδιο βαθμό τα πρόσωπα στην Ξάνθη. Οι σταθερές αξίες μέσα σε αυτό το σκηνικό ανατροπής και πολιτικής περιδίνησης φαίνεται ότι διατηρούν τις δυνάμεις τους, τόσο λόγω εμπειρίας όσο και λόγω ευελιξίας κινήσεων. Φυσικά, χαρακτηριστικό των εκλογών είναι αφενός η απουσία και των δύο απερχόμενων βουλευτών του ΠΑΣΟΚ, που θα έδιναν άλλο ενδιαφέρον, αφετέρου οι αποκλεισμός του Φίλιππου Τσαλίδη την τελευταία στιγμή από το ψηφοδέλτιο της ΝΔ και η αποχώρησή του από το κόμμα. Προφανώς η κάλπη θα δώσει απάντηση σε πολλά.
Πρωτόγνωρος μετασχηματισμός του πολιτικού συστήματος
Πανελλαδικά, όσα συμβαίνουν είναι μάλλον πρωτόγνωρα για το πολιτικό σύστημα, οι αντοχές του οποίου δοκιμάζονται έντονα όπως και η δυνατότητα της Αριστεράς να διεμβολίσει το πολιτικό κατεστημένο.
Καταρχάς, είναι απόλυτα σαφές ότι το ζητούμενο για τα δύο μεγάλα κόμματα είναι αθροιστικά οι δύο να συγκεντρώσουν ποσοστό που σε αριθμό εδρών θα τους δώσει τη δυνατότητα να συγκυβερνήσουν, δείγμα της διαμαρτυρίας της κοινωνίας. Είναι πιθανό ότι θα συμβεί, ενδεχομένως και με τη βοήθεια ενός τρίτου κόμματος που μπορεί να είναι η ΔΗΣΥ, αν μπει στη Βουλή. Όμως ακόμη και στην περίπτωση που τα δύο κόμματα καταφέρουν να πιάσουν ικανό αριθμό εδρών (αποδεικνύοντας τα προβλήματα αντιπροσωπευτικότητας των εκλογικών νόμων) δεν θα περάσουν κατά πολύ το 40% και άρα θα αποτελέσουν μια κυβέρνηση και – κυρίως – μια πολιτική που δεν συνιστά πλειοψηφία της κοινωνίας, απέναντι στις αντιμνημονιακές δυνάμεις.
Εκεί είναι πιθανό να ξεκινήσουν τα προβλήματα από την πρώτη μέρα γιατί ακόμη και η «πύρειος» επιτυχία του σχηματισμού κυβέρνησης είναι πιθανό να αποτελέσει αφετηρία πλήρους κατάρρευσης του δικομματισμού. Απέναντί τους ως τρίτος πόλος προβάλει ο Αλέξης Τσίπρας που μάλλον βρήκε τον τρόπο ή είναι η προωσπικότητα που θα «βγει μπροστά», προβάλλοντας τον «άλλο δρόμο» και απειλώντας το πολιτικό σύστημα. Οι έδρες του ΣΥΡΙΖΑ στην επόμενη βουλή ελάχιστα θα διαφέρουν από αυτές του ΠΑΣΟΚ και αυτό ίσως λίγοι το έχουν αντιληφθεί, όπως επίσης ότι το ΠΑΣΟΚ θα έχει βουλευτές σε ελάχιστες επαρχίες. Με αξιωματική αντιπολίτευση το ΣΥΡΙΖΑ (!) και με δεδομένο ότι και η Δημοκρατική Αριστερά φαίνεται να περιθωριοποιεί το ΚΚΕ που επιλέγει να μην «μπλέξει» σε «επικίνδυνα» μονοπάτια, η ανανεωτική και ριζοσπαστική αριστερά, είναι η πιο πολυπληθής πολιτική δύναμη που μπορεί να απειλήσει το δικομματισμό. Αντίπαλός της το γεγονός ότι ο παραδοσιακός ψηφοφόρος αδυνατεί (και αδιαφορεί) να κατανοήσει τις –σοβαρές- πολιτικές διαφορές των τριών μεγάλων κομμάτων της Αριστεράς (για να μην πάμε παραπέρα) και άρα η πολυδιάσπαση προκαλεί διαρκώς την επιφυλακτικότητα των ψηφοφόρων.
Αλλαγές στο πολιτικό σύστημα. Γιατί τις φοβούνται;
Είναι πιθανό οι εξελίξεις να προκαλέσουν στην Ελλάδα μεταβολές στο πολιτικό σύστημα που η Ευρώπη βίωσε δεκαετίες νωρίτερα, όπως η ανάγκη, πολιτική και θεσμική, για την αλλαγή του εκλογικού νόμου, που όσο καθυστερεί θα μεγεθύνει τη δυσαρέσκεια του κόσμου και θα ομογενοποιήσει το ΠΑΣΟΚ και τη ΝΔ σε ένα συντηρητικό πολιτικό φορέα, ίσως και περιθωριοποιημένο σταδιακά. Γι’αυτό λοιπόν η απειλή του Α. Σαμαρά ότι θα ζητήσει εκλογές αν δεν είναι αυτοδύναμος (που δεν θα είναι) είναι πιθανότερο να γίνει πράξη από άλλη πολιτική δύναμη και μετά «θα τρέχουμε».
Σε όλο αυτό το σκηνικό ανατροπών και αμφισβήτησης του υπάρχοντος πολιτικού σκηνικού, η στάση των μεγάλων κομμάτων που επιμένουν να πολιτεύονται «παραδοσιακά», με στόχο να συσπειρώσουν έστω το μίνιμουμ της κομματικής βάσης (επικοινωνιακά ίσως είναι αποδοτική) δημιουργεί προβλήματα για το μέλλον. Άλλωστε το –αναγκαστικό- τέλος του πελατειακού κράτους αφαιρεί από τα κόμματα εξουσίας έναν από τους βασικούς προορισμούς τους και ταυτόχρονα στοιχείο συνοχής τους, ως μηχανισμών εξυπηρέτησης. Την ίδια ώρα κυοφορούνται μελλοντικά πολιτικά σχήματα που θα επιχειρήσουν να «αντικαταστήσουν» σε βάθος χρόνου τις υπάρχουσες μεγάλες δυνάμεις αλλά αυτό θα φανεί στην πορεία.
Τα ΜΜΕ ενδιαφέρονται μόνο για την «ασφαλή» εικόνα.
Ταυτόχρονα, η στάση των Μ.Μ.Ε. που παραμένουν προσκολλημένα στο δίλημμα της πόλωσης και των εικόνων χρεοκοπίας αν ο λαός στείλει σπίτι τα κόμματα εξουσίας, είναι μάλλον μια άσχημη εικόνα για την ποιότητα της δημοκρατίας αφού ενδιαφέρονται μόνο για την «ασφαλή» εικόνα. Τα σενάρια της συγκυβέρνησης και οι αναλύσεις του εκλογικού νόμου και των δημοσκοπήσεων στα Μ.Μ.Ε. απαντάνε μόνο στο ερώτημα «πως θα κυβερνήσουν Σαμαράς και Βενιζέλος» και όχι στο «ποια θα είναι η επόμενη μέρα». Επίσης ενοχλητική είναι η προσπάθεια περιθωριοποίησης κομμάτων που κινούνται κοντά στο 3 % τους οποίους επιχειρούν να παρουσιάσουν ως «συμπαθητικά κόμματα της διαμαρτυρίας» στοιχίζοντάς τα πίσω από ευκαιριακούς σχηματισμούς, όπως πχ. η παρουσίαση των Οικολόγων Πρασίνων μαζί με κάποια από τα παγκοσμίως άγνωστα κόμματα του ενός υποψηφίου ανά νομό που δεν θα ξεπεράσουν ούτε το 0,1 %
Η πολιτική κόντρα της τελευταίας εβδομάδας κυριαρχείται από την ξεκάθαρη άρνηση των δύο κομμάτων να κάτσουν σε debate (πραγματική ξεφτίλα του πολιτικού συστήματος), στο ποσοστό του ΣΥΡΙΖΑ και πόσο κοντά στο ΠΑΣΟΚ θα είναι, στο αθροιστικό ποσοστό των κομμάτων της Αριστεράς και της Οικολογίας που μπορεί αν ξεπεράσει το 30 % να σημάνει εξελίξεις καθώς επίσης να διαπιστωθεί ποιος ή ποιοι θα είναι αυτοί που θα πληρώσουν την κρίση στο πολιτικό σύστημα. Γιατί σίγουρα κάποιος θα την πληρώσει, αφού το μνημόνιο δεν θα μείνει ατιμώρητο. Η ανατροπή όμως του πολιτικού σκηνικού δεν είναι δεδομένη επειδή αυξήθηκαν οι πιθανότητες να συμβεί. Η ανατροπή αποφασίζεται από τους πολίτες και αυτό απομένει να φανεί στις κάλπες.
Τι πρέπει να εκφράσει το πολιτικό σύστημα:
Η αίσθηση πάντως είναι ότι έρχονται μεταβολές και για κάποια πράγματα, μάλλον θα τρίβουμε τα μάτια μας, το βράδυ των εκλογών. Ζητούμενο για το πολιτικό σύστημα από αυτή την συγκυρία είναι να επαναπροσδιοριστεί η θέση των κομμάτων που θα μπορέσουν να εκφράσουν με πιστότητα τρεις πολύ βασικούς πυλώνες για να προχωρήσει η κοινωνία: Την Αστική Δεξιά, τη Σοσιαλδημοκρατία και την Μεταρρυθμιστική/Ριζοσπαστική Αριστερά. Όταν αυτές οι γραμμές εκφραστούν χωρίς αλλοιώσεις, τότε η χώρα κινείται σε ασφαλή νερά, όποιος και αν κυβερνά. Αλλά για όσα θα συμβούν την Κυριακή κανείς δεν πρέπει να εκπλαγεί.
Γιάννης Σιδηρόπουλος
isidister@gmail.com
