Οι φετινές Θρακικές Λαογραφικές Γιορτές ολοκληρώθηκαν με την αίσθηση ότι η κρίση δεν της άφησε ανεπηρέαστες. Αλήθεια είναι και μάλλον είναι η πρώτη χρονιά που για κάποιο λόγο οι εξελίξεις «φρέναραν» αυτή την εντυπωσιακή πορεία του θεσμού την τελευταία εικοσαετία.
Καταρχάς γιατί τα φτωχά οικονομικά (κλάσμα προυπολογισμού άλλων ετών) δεν επέτρεψαν εντυπωσιακές ενάρξεις ή άλλ τρυκ, επίσης γιατί η κρίση στη χώρα δεν επέτρεψε τη μεγάλη συμμετοχή στα πληρώματα και τον τεράστιο αριθμό επισκεπτών, όπως κάποτε. Και, κυρίως γιατί ποτέ δεν είναι δυνατόν ένας θεσμός να πηγαίνει μόνο προς τα πάνω, θα υπάρχουν και χρονιές που ο κόσμος θα προβληματιστεί. Άλλωστε και λίγο πριν αναβαπτιστεί και εκτιναχθεί ο θεσμός, στο τέλος της δεκατίες του 80′ πέρασε μια κρίση ταυτότητας, ίσως και ένα ευτελισμό. Πάντως, δεδομένης της συγκυρίας το Καρναβάλι πήγε καλά και αυτό οφείλεται στην παράδοση και στην οργάνωση που διαθέτει. Το αν διαθέτει και ισχυρή λαϊκή βάση θα φανεί και από τον τρόπο που τα πληρώματα (δεν έχουν αποδείξει ότι είναι «πολιτιστικοί» σύλλογοι) θα διαχειριστούν αυτή την δύσκολη κατάσταση.
Ώρα για απαντήσεις από τους Συλλόγους
Όλα αυτά τα χρόνια κλιμακώνεται μια δυσπιστία απέναντι στο ύφος, στον πρακτική, στα κέρδη, στην αδιαφάνεια και στη λογική ύπαρξης όλων αυτών των συλλόγων. Ουδέποτε κάποιο στέλεχός τους έχει αποχωρήσει από τη Διοίκηση (σε συλλόγους με διάθεση προσφοράς οι διοικήσεις συνήθως βγαίνουν με παρακάλια) και ουδείς τολμά να μιλά δημοσίως για όσα όλοι ψιθυρίζουν στην πόλη. Είναι πράγματι πολύς ο κόσμος που ασχολείται με αυτούς (και άρα δύσκολο να τους αμφισβητήσει κάποιος), είναι κεφαλαιώδης η συνεισφορά τους στις ΘΛΕ και όλα αυτά τα χρόνια λίγοι έχουν αγγίξει αυτή την πονεμένη ιστορία. Όμως οι ίδιοι οι Σύλλογοι σε μια περίοδο που ο θεσμός θέλει στήριξη, πρέπει να δώσουν απαντήσεις και να διαλύσουν τους ψιθύρους για να μην επιτείνουν την απομάκρυνση κάποιων ανθρώπων από το θεσμό.
Κυρίως πρέπει να απαντήσουν γιατί αρνούνται τη διαφάνεια και τη φορολόγηση (γιατί όχι;)όλων των κερδών τους, πρέπει να απαντήσουν για τον τρόπο διαχείρισης των αποθεματικών τους και πρέπει να απαντήσουν για τις φήμες της πόλης για τα ταξιδάκια του πυρήνα κάθε συλλόγου. (ο γράφων επαναλαμβάνει αυτό το ερώτημα πολλά χρόνια αλλά απάντηση δεν ήρθε ποτέ πέρα από γενικόλογους αφορισμούς). Γιατί την πλατιά λαϊκή βάση των θεσμών της Ξάνθης δεν την αποτελούν μόνο οι Σύλλογοι, αλλά και ο κόσμος που συμμετέχει και τους χρηματοδοτεί και άρα οφείλει να γνωρίζει τα πάντα. Αν λοιπόν οι Σύλλογοι δεν έχουν να φοβηθούν τίποτε, οφείλουν με τρόπο πειστικό να διαλύσουν τις φήμες που δηλητηριάζουν τη σχέση τους με το κοινό της πόλης και να προστατέψουν το κύρος τους αφού αποτελούν τη βάση των ΘΛΕ.
Αφορμές υπάρχουν πολλές για όλα. Πρόσφατα κάποιοι σύλλογοι ζήτησαν από το Δήμο να τους πληρώσει το χαράτσι στα -δωρεάν- οικήματα που τους παρχωρεί (εισέπραξαν άρνηση). Κάποιοι Σύλλογοι, σε περίοδο σοβαρής κρίσης επέλεξαν να διαθέτουν τις στολές 39 ευρώ (για στολή που κοστίζει από 15-20 ευρώ, το 39 ήταν μεγαλύτερη πρόκληση από το 40) και ήταν ένας από τους λόγους που το 30-35% των στολών έμεινε αδιάθετο. Κάποιοι διαχειρίστηκαν με πολύ προκλητικό τρόπο την αδυναμία να διαθέσουν στολές, αποδεικνύοντας εμμέσως ότι ο θεσμός είναι το μέσο και όχι ο στόχος της συμμετοχής. Γενικότερα όλα αυτά τα χρόνια υπάρχουν σύλλογοι όπως οι Πρόσκοποι (που εντυπωσίασαν με τα 5 ευρώ της αυτοσχέδιας στολής), οι Οδηγοί, το ΠΑΚΕΘΡΑ (ίσως και άλλοι) που δεν έχουν κανένα πρόβλημα να γνωστοποιούν στον κόσμο τα ποσά (τετραψήφια πάντα) που αποκομμίζουν από τις Γιορτές Παλιάς Πόλης, παρά την πολύ σεμνή και μετρημένη τους παρουσία και ενώ όλοι γνωρίζουν ότι με αυτά χρηματοδοτούν μια αξιοπρόσεκτη και πράγματι κοινωφελή δραστηριότητα όλο το χρόνο. Οι υπόλοιποι που αποκομμίζουν πολύ μεγαλύτερα ποσά, δεν πρέπει να απαντήσουν που συσσωρεύονται τα κέρδη δεκαετιών;
Οι αναζητήσεις του Δήμου στα επόμενα χρόνια
Πέρα από τους Συλλόγους, ο Δήμος οφείλει στα επόμενα χρόνια να αναζητήσει την έκπληξη και το απρόσμενο που θα βοηθήσει το θεσμό. Πράγματι η οικονομική κρίση ανέκοψε μια πορεία που είχε ξεκινήσει για να εμπλουτιστεί με εντυπωσιακά δρώμενα ο θεσμός και να προσλάβει ευρύτερο χαρακτήρα. Όμως και μέσα στην κρίση θα πρέπει να αναζητήσει τις ιδέες που θα αναπληρώσουν τα χρήματα. Είναι γνωστό, βέβαια, ότι δεν είναι δυνατόν να συγκρουστεί με τους Συλλόγους και με κάποιες αντιλήψεις που υπάρχουν αλλά σε αυτό το επίπεδο ίσως θα πρέπει η δημοτική αρχή να αναζητήσει και τη γνώμη της αντιπολίτευσης, χωρίς να αφαιρεί τη δυνατότητα της κριτικής για τα όποια λάθη. Τα στενά οικονομικά πλαίσια, μειώνουν, όπως αποδείχτηκε τις αστοχίες και το «μαζεμένο» φετινό πρόγραμμα δεν είχε εμφανείς σπατάλες, πλην ελαχίστων εξαιρέσων. Όπως συμβαίνει με όλα τα νοικοκυριά εν μέσω κρίσης, διαπιστώνουμε τα λάθη του καιρού της ευδαιμονίας.
Ευχάριστη έκπληξη με τη Βασίλισσα
Ευχάριστη έκπληξη του φετινού θεσμού ήταν η Βασίλισσα του Καρναβαλιού. Παρότι οι περισσότεροι πίστευαν ότι θα είναι άλλη μια όμορφη γλάστρα που θα δώσει τροφή στα κίτρινα έντυπα, η Εμινέ Γεσήρ εντυπωσίασε για τον τρόπο που προσέγγισε το ρόλο της και ήταν μακριά από όσα θεωρούμε «κοσμικά» και γραφικά για την πόλη. Καταρχάς εννοούσε όπως φάνηκε αυτό που είπε ότι ήταν τιμή να είναι βασίλισσα. Προώθησε με επαγγελματισμό το θεσμό, αποδείχτηκε αρκετά έξυπνη και απέφυγε τις «κακοτοπιές», φαίνεται ότι είναι σοβαρή κοπέλα και δεν έδωσε καμία τροφή για σχόλια. Τέλος γνώριζε πολύ καλά το βάρος της επιλογής μιας κοπέλας από τη μειονότητα για το ρόλο αυτό. Εκτός όλων των άλλων, αποδείχτηκε εκ του σύνεγγυς ότι είναι μια όμορφη και λαμπερή παρουσία, η καταλληλότερη για να ανοίξει το Ξανθιώτικο Καρναβάλι.
Από την πλευρά του Δήμου τόσο ο Γιάννης Τσεγγελίδης που είχε την ιδέα όσο και ο Πρόεδρος του Κέντρου Πολιτισμού και ο Δήμαρχος που συνέναισαν, αξιοποίησαν με ευφυή τρόπο αυτή την επιλογή. Ήταν ένας συμβολισμός πολύ σημαντικός για την κοινωνία, ήταν μια παρουσία που ξέφυγε από τα συνηθισμένα πλαίσια και μια επιλογή που τράβηξε δημοσιότητα για το θεσμό, κάτι που είναι απολύτως θεμιτό. Επιπρόσθετα με την φρουρά της ο Αντιδήμαρχος προφανώς ήθελε να αναδείξει το νόημα της ενότητας και της ανεκτικότητας για την κοινωνία της Ξάνθης, γεγονός εξόχως σημαντικό, που είναι αλήθεια ότι έκανε να νιώσουν αμήχανα όλοι οι φοβικοί και ακραίοι. Ίσως τελικά η ομορφιά να αφοπλίζει, ποιος ξέρει. (για το μήνυμα της συμμετοχής όλων στο θεσμό, που έδωσε η μεταμφίεση του Γ. Τσεγγελίδη, δεν χρειάζονται περισσότερα λόγια, ήταν μια έκπληξη που άφησε άφωνο ακόμη και το Δήμαρχο)
Οι επαγγελματίες και ο θεσμός
Για το θέμα των επαγγελματιών και της συμπεριφοράς, τα πράγματα, δεδομένης της κρίσης αλλά και του θορύβου, ίσως επανέρχονται σε λογικά πλαίσια. Λάθη υπήρξαν και υπάρχουν, αλλά αυτό το τίμημα, πρώτοι καλούνται να το πληρώσουν και οι ίδιοι, διαμορφώνοντας την επαγγελματική τους παρουσία σε συνθήκες -δυστυχώς ή ευτυχώς- ανταγωνισμού. Παραμένει σε ισχύ η πρόταση Φανουράκη και οι επαγγελματίες με κάποιο τρόπο (ίσως συμβολικό στην αρχή) να συμμετάσχουν στα έξοδα του Καρναβαλιού αλλά η απάντηση που θα έρθει πληρωμένη από αυτούς είναι, αντίστοιχα, και οι Σύλλογοι να συμμετάσχουν στα έξοδα των Γιορτών Παλιάς Πόλης, για ευνόητους λόγους.
Η Λαογραφία μέσα στις ΘΛΕ
Τέλος ο κόσμος, ίσως φέτος να μην είχε διάθεση να βγει από το σπίτι και αυτό είναι κατανοητό. Ο Δήμος και οι υπεύθυνοι θα αναζητήσουν και πρέπει να βρουν τον τρόπο το Καρναβάλι να συνεχίσει να κινητοποιεί όλες τις δυνάμεις ακόμη και αυτούς που συμβάλλουν μόνο με την παρουσία τους. Για τη διάκριση των ΘΛΕ από το Καρναβάλι, ο προβληματισμός και οι προτάσεις θα πρέπει να έρθουν από την πλευρά των λαογραφικών συλλόγων. Η λογική των δύο εβδομάδων με δύο χαρακτήρες (λαογραφικό και καρναβαλικό) δεν είναι κακή, αλλά θα πρέπει να αναζητηθεί τι είναι το παραπάνω που μπορεί να προκύψει για να αναβαθμιστεί το λαογραφικό στοιχείο.
Όσο για τα τρακτέρ, ήταν πράγματι πρόβλημα για την εικόνα του θεσμού και για το ροή της παρέλασης, αλλά έδωσε την ευκαιρία για πολλά πολλά συμπεράσματα.
Γιάννης Σιδηρόπουλος
isidister@gmail.com
ΥΓ. Tελικά οι άνθρωποι του Δήμου με την παρουσία τους μαζί με το κοινό και με τον περιορισμό των καθισμάτων, έδειξαν ότι – επιτέλους- οδεύουμε προς μια κατάργηση των «επισήμων». Βέβαια και οι καιροί δεν είναι κατάλληλοι για «επίσημους» αλλά γενικότερα ο θεσμός του καρναβαλιού δεν μπορεί να συνδυάζεται με «εξέδρες» και με τα θλιβερά χαριεντίσματα των προηγούμενων χρόνων. Είναι μια ρήξη που πρέπει να ολοκληρωθεί.
